12 października 2021
Oniryzm w literaturze – co to jest, przykłady, oniryzm w poezji

Oniryzm w literaturze – co to jest, przykłady, oniryzm w poezji

Literatura sięga po różne środki wyrazu, żeby wzmocnić swój przekaz. Przykład? Popularny motyw buntu świetnie nadaje się do pokazania przemiany głównego bohatera lub kontestowania określonych wartości, zjawisk itp. Dzisiaj natomiast zajmiemy się oniryzmem. Odpowiemy na pytanie: co to jest oniryzm, jakie są przykłady jego zastosowania oraz co oznaczał oniryzm w poezji. 

Co to jest oniryzm?

Definicja oniryzmu w literaturze odnosi się do snów. Samo pojęcie pochodzi z języka greckiego oraz oznacza przede wszystkim sposób przedstawiania rzeczywistości typowy dla różnego rodzaju widzeń sennych. Co to oznacza w praktyce? Literatura oniryczna nie musi bazować na logice i realizmie. Wręcz przeciwnie, tak jak w snach – „wszystkie chwyty dozwolone”. Przypomnij sobie, ile razy Twoje sny były całkowicie pozbawione sensu, a zdarzenia, o których śnisz absolutnie nie mogłyby pojawić się w prawdziwym życiu. To właśnie zrezygnowanie z opierania fabuły utworu na realności jest charakterystyczne dla oniryzmu, który był w dużej mierze nierozerwalnie związany z surrealizmem, kierunkiem, który wyodrębnił się w sztuce w latach 20. poprzedniego stulecia. 

 

Zobacz także: co to jest secesja w literaturze?

Do czego służył oniryzm w literaturze?

Wiesz już co to znaczy oniryzm w literaturze, ale czy potrafisz powiedzieć, dlaczego twórcy decydowali się na skorzystanie z tego zabiegu? Fakt, że fabuła onirycznych dzieł literackich nie musiała obejmować sekwencji prawdopodobnych zdarzeń pozwalał literatom na przedstawienie świata zgodnie z własnymi potrzebami. Pisarze tworzący w duchu oniryzmu mieli więc bardzo dużą swobodę twórczą, umożliwiającą im uformowanie określonego przekazu, bez zniewolenia koniecznością prowadzenia fabuły zgodnie z zasadami wykonalności. Oniryzm zdejmował z pisarzy i poetów ograniczenia związane z realizmem. Termin oniryzm jest używany również w stosunku do motywu marzeń sennych (sny śnione przez bohaterów dzieła), który pojawiał się w literaturze już od zarania dziejów. Oniryzm pozwalał literatom na przedstawianie nonsensowności, alogiczności określonych zjawisk, tendencji itp. 

Oniryzm: przykłady

Jednym z czołowych przedstawicieli oniryzmu w literaturze europejskiej jest oczywiście Franz Kafka i jego słynna powieść „Proces”. Dlaczego? Józef K. nagle zostaje aresztowany, ale mimo starań, nie wie, jaki jest tego powód. Aresztowanie nie oznacza jednak pobytu w więzieniu – bohater dalej może żyć tak jak wcześniej. Ta najsłynniejsza powieść Kafki bazuje na absurdzie oraz nieprawdopodobnych wydarzeniach, które nie mają rzeczywistej przyczyny. W polskiej literaturze przykładem wykorzystania oniryzmu będzie natomiast słynny dramat „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego, w którym autor przeplata sceny realistyczne z symbolizmem (Chochoł, Stańczyk, Werbyhora itp.). Osoby bawiące się na tytułowym weselu mają wizje, w których ukazują się im zjawy, mające znaczenie symboliczne. W tym przypadku oniryzm został wykorzystany do przedstawienia tematyki narodowej. 

 

Zobacz także: na czym polega rokoko w literaturze?

Oniryzm w poezji

Oniryzm nie był zarezerwowany jedynie dla prozy. Ten sposób wyrazu jest widoczny również w poezji, zwłaszcza, jak wcześniej wspomnieliśmy, w poezji surrealizmu. Oniryzm, podobnie jak w przypadku prozy, umożliwiał twórcom łatwiejsze przedstawienie przekazu dzieła. Oniryzm widoczny jest, między innymi, w poezji Bolesława Leśmiana – poeta w swojej twórczości bardzo często korzystał z możliwości, jakie daje motyw snu. Ponadto, ten motyw jest charakterystyczny również dla dramatów Williama Szekspira. 

 

Warto podkreślić, że oniryzm nie jest rozwiązaniem typowym wyłącznie dla literatury. Podobne wątki pojawiają się również w malarstwie, rzeźbie oraz kinematografii, a sam oniryzm, mimo że wykorzystywany w sztuce już od setek lat, największą popularnością zaczął cieszyć się w XX wieku. Mimo to warto jednak pamiętać, że sam motyw jest o wiele starszy.

 

PODSUMOWUJĄC: oniryzm to motyw snu pojawiający się w literaturze, jako opis marzeń sennych bohaterów lub specyficzna konwencja dzieła, odrzucająca realistyczne przedstawianie sekwencji wydarzeń. W oniryzmie ramy prozy lub poezji wymykają się logicznym następstwom określonych działań, zapewniając twórcom o wiele większą swobodę i pozwalając na dowolne przedstawianie literackiego przesłania. Oniryzm pojawiał się już w literaturze starożytności, ale największe zainteresowanie tą specyficzną konwencją przypada na XX wiek. 

Komentarze

Brak komentarzy...

Dodaj komentarz
Tekst musi mieć więcej niż 50 znaków.

Dodaj komentarz

Zaloguj się na swoje konto, aby mieć możliwość komentowania. Przejdź do strony logowania.

Również warte przeczytania

Sprzedaj książki

Wypłaciliśmy już 26 346 290 zł za sprzedane książki w Skupszop.pl

Kamera

Korzystaj wygodnie z naszej aplikacji