Co to jest kontrast w literaturze?

Kontrast w literaturze: definicja

Kontrasty w literaturze polegają przede wszystkim na zestawieniu ze sobą kontrastujących wydarzeń, osób, przedmiotów czy zjawisk. W praktyce oznacza to skonfrontowanie piękna z brzydotą, uczciwości z kłamstwem, bogactwa z biedą, nieśmiałości z przebojowością, czystości z brudem itp. Jest to popularne rozwiązanie u twórców z różnych epok literackich. Kontrast może być stosowany zarówno w prozie, jak i w poezji. Czerpie z niego wiele literatura obcojęzyczna i literatura polska.

Czemu służy kontrast w literaturze?

Jeżeli zastanawiasz się do czego służy kontrast w literaturze, odpowiedź jest prosta – podstawowym celem zastosowania tego zabiegu jest podkreślenie konkretnych cech kontrastowego zestawienia. Przykład? Brud jest szczególnie widoczny dopiero w zestawieniu z czystością. Twórca może więc zaakcentować duże różnice pomiędzy określonymi zjawiskami, osobami lub wydarzeniami lub podkreślić wymowę dzieła literackiego w wybranym fragmencie.

Kontrast w literaturze: przykłady

Przykłady wykorzystania kontrastu w literaturze można mnożyć. Dlaczego? Przede wszystkim ze względu na to, że jest to stosunkowo łatwy zabieg stylistyczny, który jednocześnie da się wykorzystać na wiele różnych sposobów. Kontrast w ciekawy sposób zastosował Michaił Bułhakow w powieści „Mistrz i Małgorzata”. Rozdziały opowiadające o wizycie Wolanda i jego świty w Moskwie przeplatają się z rozdziałami opisującym historię Jeszui, który staje przed Poncjuszem Piłatem. Poza tym, w „Mistrzu i Małgorzacie” na zasadzie kontrastu zestawione ze sobą zostało dobro i zło. 

Kontrast wykorzystał także Władysław Reymont, kreując w „Chłopach” dwie najważniejsze postaci kobiece: Jagnę i Hankę. Hanka na początku była przytłoczona sytuacją, w jakiej się znalazła, ale w toku powieści przeszła spektakularną metamorfozę: stała się silna, zaradna, a jednocześnie potrafiła wybaczyć Borynie dawne spory. Ostatecznie Hanka zaczęła bardzo twardo stąpać po ziemi i „wyrosła” na prawdziwą gospodynię. Jagna natomiast nie potrafiła odnaleźć się w otaczającej rzeczywistości. Często „bujała w obłokach”, a duża część jej aktywności skupiała się na romansach.