7 września 2020

Powieść: co to jest, jakie ma rodzaje i cechy?

3 min

Bardzo prawdopodobne, że w swoim życiu przeczytałaś(eś) już niejedną powieść, ale czy wiesz właściwie czym charakteryzuje się ten gatunek literacki? Czy potrafisz wymienić przynajmniej podstawowe cechy powieści? A może zastanawiasz się, jakie są najważniejsze zasady pisania powieści, bo zamierzasz stawiać pierwsze kroki w literackim świecie? Spróbujmy sobie w takim razie bliżej zdefiniować to pojęcie!

Co to jest powieść?
Jakie są podstawowe rodzaje powieści?
Jakie są cechy gatunkowe powieści?

Co to jest powieść?

Jak brzmi definicja powieści? Przede wszystkim, opisując powieść należy pamiętać, że jest to utwór prozatorski. Oznacza to, najprościej rzecz ujmując, że powieść jest pisana prozą. Jednocześnie, cechą charakterystyczną tego gatunku literackiego jest zazwyczaj bardzo mocno rozbudowana akcja i duża liczba postaci. Historia opowiadana w powieści jest natomiast przedstawiona w kompleksowy sposób. Oznacza to, że ma swój początek, rozwinięcie oraz zakończenie. Spróbujmy to sobie wyjaśnić na konkretnym przykładzie, jakim jest „Mistrz i Małgorzata” Michaiła Bułhakowa. Początkiem historii jest pojawienie się Wolanda w Moskwie. Woland planuje wydać bal i szuka gospodyni. Wybór pada na Małgorzatę. Wątek opisujący perypetie szatana i jego świty w Moskwie jest przeplatany z wątkiem przedstawiającym historię Mistrza i Małgorzaty oraz Poncjusza Piłata i Jeszui. Na koniec jednak Bułhakow wyjaśnia, co dzieje się z poszczególnymi bohaterami jego książki, spinając całość swoistą klamrą.

Jakie są podstawowe rodzaje powieści?

Typy powieści są uzależnione, między innymi, od poruszanej przez powieść tematyki. Jakie rodzaje powieści i przykłady można wyróżnić? Dzisiaj mamy do czynienia, na przykład, z powieścią psychologiczną, powieścią historyczną, powieścią fantastyczną, detektywistyczną itp. Przykładem powieści historycznej będzie chociażby „Ogniem i mieczem” Henryka Sienkiewicza. Jako powieść psychologiczną określa się „Zbrodnię i karę” Fiodora Dostojewskiego, natomiast powieścią fantasy można nazwać książkę autorstwa Tolkiena „Hobbit, czyli tam i z powrotem”. Wymieniając cechy powieści historycznej, kryminalnej, fantastycznej, naukowej itp., należy więc przede wszystkim pamiętać o tematyce książki.

Jakie są cechy gatunkowe powieści?

Musisz pamiętać, że cechy charakterystyczne dla powieści, jako gatunku literackiego, są w dużej mierze uzależnione od tego, z jakim rodzajem powieści masz do czynienia. Istnieje jednak kilka wyznaczników tego gatunki literackiego, wspólnych dla wszystkich rodzajów. Jakich?

Po pierwsze: powieść zazwyczaj jest relatywnie długim utworem, w przeciwieństwie do opowiadania. Wynika to w dużej mierze z rozbudowanej akcji prowadzonej przez narratora. Bardzo często akcja powieści składa się z wielu wątków, które wymagają odpowiedniego opisania, stąd większa objętość w stosunku do wielu innych gatunków literackich.

Po drugie: narracja powieści może być prowadzona z różnych perspektyw: narracji pierwoosobowej, drugoosobowej lub trzecioosobowej. Czasami różne rodzaje narracji są ze sobą łączone w jednej powieści i pozwalają na zyskanie nowych informacji i świeże spojrzenie na tworzoną fabułę. Narrator trzecioosobowy jest bardzo często jednocześnie narratorem wszechwiedzącym.