Przykłady onomatopeji
Każdy język posiada onomatopeje, jednak warto podkreślić, że dźwięki te mogą różnić się od siebie zależnie od kultury (po polsku pies robi hau ha u, po angielsku woof woof, natomiast żaba robi kum kum, po angielsku ribbit ribbit).Mogą oznaczać naszą reakcję na dane zjawisko, na przykład hmmm jako odpowiednik zastanawiania się albo brrr gdy nie jesteśmy zachwyceni danym pomysłem. Mogą bezpośrednio oddawać dźwięk czegoś (choćby o bul bul bul jako odgłosie tonięcia czy ding-dong jako dźwięku dzwonka). Inne nazywają czynność (szumi, trzeszczy, zgrzyta, ćwierka) i są używane w mowie codziennej. W tym miejscu można zastanowić się, jak wiele jest czasowników opisujących śpiew ptaków. Zależnie od jego natężenia i tonu, istnieje dużo sposobów na opisanie tego zjawiska, bo przecież gdakanie wcale nie przypomina krakania czy ćwierkania.
Wyrazy dźwiękonaśladowcze często są używane również w poezji. Wielu autorów posługuje się nimi, aby pełniej oddziaływać na wyobraźnię czytelnika. Ciekawą reprezentację onomatopei znajdziemy w wierszach Juliana Tuwima, który chętnie eksperymentował z nimi w swojej twórczości. Oto fragment jego wiersza „Ptasie radio”:
Pierwszy - słowik
Zaczął tak:
"Halo! O, halo lo lo lo lo!
Tu tu tu tu tu tu tu
Radio, radijo, dijo, ijo, ijo,
Tijo, trijo, tru lu lu lu lu
Pio pio pijo lo lo lo lo lo
Plo plo plo plo plo halo!"
Efekt melodyjności przypominający śpiew ptaków został tutaj osiągnięty dzięki powtarzaniu sylab oraz użyciu wyrazów dźwiękonaśladowczych. Innym przykładem w literaturze jest wiersz Leopolda Staffa „Deszcz jesienny”:
O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny
I pluszcze jednaki, miarowy, niezmienny,
Dżdżu krople padają i tłuką w me okno...
Jęk szklany... płacz szklany... a szyby w mgle mokną
I światła szarego blask sączy się senny...
O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny…
W tym utworze autor zastosował dużą liczbę wyrazów zawierających głoski miękkie i szeleszczące: sz, cz dż, s, ś oraz dźwiękonaśladowczych, będących opisem czynności.
Warto też wspomnieć o „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza. Oto fragment:
Znowu deszcz ciszej szumi, grom na chwilę uśnie;
Znowu wzbudzi się, ryknie i znów wodą chluśnie.
Aż się uspokoiło wszystko; tylko drzewa
Szumią około domu i szemrze ulewa.
Autor w bardzo plastyczny sposób oddał tutaj zmiany w otoczeniu, a zastosowanie onomatopei umożliwiło mu oddanie dynamizmu zmieniającej się pogody, a czytelnikowi – wyobrażenie sobie tej sceny.
Podsumowując: onomatopeje są to wyrazy, dzięki którym możemy oddać za pomocą słów określone dźwięki. Zyskały duże znaczenie w poezji, gdzie stanowią środek umożliwiający stworzenie kreatywnego i niebanalnego dzieła, jednak są również wykorzystywane w mowie potocznej, gdy próbujemy wyrazić słowami dźwięki dookoła nas.
Komentarze
Brak komentarzy...
Dodaj komentarz
Zaloguj się na swoje konto, aby mieć możliwość komentowania. Przejdź do strony logowania.