Parabola w literaturze. Definicja i przykłady zastosowania

Co to jest parabola w literaturze?

Zastanawiasz się co to jest parabola w literaturze? Pojęcie paraboli możesz kojarzyć z lekcji matematyki, jednak w praktyce definicja paraboli w literaturze ma zupełnie inne znaczenie. Parabolę inaczej można określić mianem przypowieści, które znamy chociażby z kanonu nauk kościoła katolickiego. Przypomnij sobie przypowieść o talentach czy robotnikach w winnicy lub – jedną z najbardziej znanych przypowieści – o synu marnotrawnym. 

Zobacz także: Dowiedz się, czym jest ekspresjonizm w literaturze! Podpowiadamy, jakie są jego cechy charakterystyczne. 

Wiesz już, czym jest parabola w literaturze, ale czy potrafisz wskazać cel formułowania przypowieści? Ich przeznaczeniem jest przekazanie konkretnej nauki za pomocą symbolicznej historii. Wyjaśnijmy to na przykładzie przypowieści o synu marnotrawnym. Młodszy syn roztrwonił część majątku, która przypadła mu w udziale. Cierpiąc niedostatek postanowił wrócić do ojca, który, mimo jego wcześniejszego zachowania, powitał go z honorami, kierując się fundamentalnym w chrześcijaństwie miłosierdziem. 

Parabola w literaturze: podstawowe cechy

To, na czym polega parabola w literaturze wymusza zastosowanie przez twórców konkretnych rozwiązań. W praktyce powieść paraboliczna to powieść, która, jak wcześniej wspomnieliśmy, jest zorientowana na przekazanie konkretnej nauki, wyłuszczenie istotnych wartości itp. W związku z tym, cechą charakterystyczną paraboli jest położenie nacisku na warstwie moralizatorskiej. Autorzy powieści parabolicznych najczęściej w pierwszej kolejności skupiają się na samej historii, a nie na psychologicznej stronie motywacji bohaterów. Parabola wymusza konkretną konstrukcję fabularną, podporządkowaną założonym przez pisarza celom.

Poza tym, cechą charakterystyczną literatury parabolicznej jest jej wielowymiarowość. Autorzy, starając się przekazać określoną prawdę/naukę, bardzo często rezygnują z dokładnego opisywania przedstawionej w tekście rzeczywistości. Wróćmy jeszcze raz do przypowieści o synu marnotrawnym – opowieść ma mieć charakter dydaktyczny i ponadczasowy, dlatego nie dowiadujemy się właściwie niczego na temat ojca i dwóch braci przedstawionych w przypowieści. Odbiorca nie wie, jakie są ich przeżycia wewnętrzne, dokładne relacje itp. Warto jednocześnie zaznaczyć, że parabola jest zupełnie innym zjawiskiem niż alegoria w literaturze, z którą może być mylona. 

Parabola w literaturze: przykłady

Chcąc lepiej zrozumieć czym jest parabola we współczesnej literaturze, warto znać kilka podstawowych przykładów powieści parabolicznej. Do tego grona zalicza się chociażby słynny „Proces” Franza Kafki, w którym obywatel Józef K. zostaje nagle aresztowany. Co charakterystyczne dla literatury parabolicznej, nie wiemy, jakie jest nazwisko aresztowanego człowieka, nie znamy nazwy miasta, w którym mieszka i niewiele wiemy na temat jego życia prywatnego. Powieścią – parabolą jest również „Folwark zwierzęcy” Georga Orwella, w którym zwierzęca farma posłużyła autorowi do ukazania sposobu funkcjonowania systemu totalitarnego. 
 

PODSUMUJMY: parabola w literaturze to forma przypowieści, której celem jest przekazanie konkretnej nauki, pochwała określonych wartości itp. Bardzo często literatura paraboliczna posługuje się symbolizmem.