Postmodernizm w literaturze. Co musisz wiedzieć na ten temat?

Co to jest postmodernizm w literaturze?

Definicja postmodernizmu w literaturze niestety nie jest łatwa do konkretnego sformułowania. Najogólniej mówiąc, mianem literackiego postmodernizmu można określić prąd, który pojawił się w Europie i Ameryce Północnej w drugiej połowie XX wieku. Jak sama nazwa wskazuje, postmodernizm stawał w kontrze do modernizmu, bazującego w dużej mierze na racjonalizmie. Postmodernizm można odbierać nie tylko, jako prąd literacki, który wyklarował się w charakterze następcy modernizmu – postmodernizm jest bardzo często oceniany również jako jego konstatacja. Warto jednocześnie pamiętać, że istnieją różne definicje postmodernizmu, uzależnione od tego, w jaki sposób definiowany jest modernizm. Postmodernizm, tak samo jak impresjonizm w literaturze, miał i nadal wywiera wpływ na obraz współczesnego świata literackiego. 

Literatura i postmodernizm: najważniejsze cechy prądu literackiego

Na czym właściwie polega postmodernizm w literaturze? Wymieniając najważniejsze cechy tego prądu literackiego, warto zwrócić uwagę na fakt, że literatura postmodernistyczna czerpie pełnymi garściami z innych dzieł literackich. W wielu utworach postmodernistycznych można znaleźć ciekawe nawiązania do prac innych pisarzy, na przykład, w formie trafnych cytatów. Dla postmodernizmu typowa jest bowiem intertekstualność, czyli obecność powiązań pomiędzy konkretnymi tytułami literackimi. Intertekstualność wymaga natomiast od odbiory dużego oczytania, pozwalającego na wyłapanie podobnych niuansów. Ponadto, analizując cechy literatury postmodernistycznej należy zwrócić uwagę na synkretyzm gatunkowy – autorzy tworzący w ramach tego nurtu nie boją się mieszać ze sobą różnych styli i gatunków literackich. W literaturze postmodernistycznej nie istnieje również podział na ważne, cenione dzieła literackie oraz utwory niższe. W postmodernizmie wyraźnie widoczny jest brak fascynacji modnymi nowościami. Dla dzieł postmodernistycznych typowy jest natomiast samokrytycyzm oraz refleksyjność. 

Przykłady postmodernizmu w literaturze

Szukając przykładów postmodernizmu w literaturze polskiej warto zwrócić uwagę na niektóre utwory, jakie w swoim dorobku literackim ma Olga Tokarczuk, laureatka prestiżowego wyróżnienia, jakim jest Literacka Nagroda Nobla. Elementy postmodernistyczne można znaleźć, między innymi, w powieściach autorki – „Prawiek i inne czasy” oraz „Dom dzienny, dom nocny”. Do powieści postmodernistycznych zalicza się jedno z najsłynniejszych dzieł Kurta Vonneguta – „Rzeźnia numer 5”, w której autor przemycił antywojenne postulaty. Cechy postmodernizmu nosi również powieść japońskiego pisarza Harukiego Murakami – „Kafka nad morzem”, w której nie brakuje oryginalnych elementów fantastycznych. Postmodernizmu warto szukać również w dorobku literackim jednego z najsławniejszych czeskich pisarzy – Milana Kundery. 

Przedstawiciele postmodernizmu w literaturze

Chcąc wymienić czołowych przedstawicieli postmodernizmu w literaturze światowej należy pamiętać o postaci Umberto Eco – włoskiego pisarza, którego twórczość na stałe zapisała się w kanonie kultury europejskiej. Do najsłynniejszych powieści pisarza należy powieść „Imię róży”, której akcja toczy się XIV wieku. W opactwie benedyktynów we Włoszech dochodzi do tajemniczych zbrodni, których zagadkę ma odkryć franciszkanin – Wilhelm z Baskerville oraz jego podopieczny Adso. Powieść jest ciekawą lekturą nie tylko z uwagi na podane w fascynujący, wciągające sposób wątki kryminalne, ale również przez wzgląd na liczne odniesienia do innych dzieł literackich, co, jak wspomnieliśmy wcześniej, jest charakterystyczne dla postmodernizmu. Do grona przedstawicieli literatury postmodernistycznej zalicza się także takich twórców jak: Gabriel Garcia Márquez, Vladimir Nabokov czy Thomas Pynchon. Chcąc bliżej zapoznać się z postmodernistyczną twórczością Thomasa Pynchona zdecydowanie warto sięgnąć, między innymi, po jego powieść „W sieci”, której oś fabularna jest nierozerwalnie związana z przestrzenią wirtualną. 

PODSUMUJMY: wiedza na temat tego, czym jest parabola w literaturze, jakimi cechami charakteryzuje się ekspresjonizm czy impresjonizm itp. pozwala na efektywniejsze dobieranie ciekawych lektur, dostosowanych do Twoich indywidualnych potrzeb. Postmodernizm to nurt literacki, który trudno jednoznacznie zdefiniować, jednak warto zaznaczyć, że funkcjonuje w kontrze do modernizmu i wyróżnia się intertekstualnością, synkretyzmem gatunkowym oraz brakiem podziału na teksty zintelektualizowane, ważne. Wśród najważniejszych przedstawicieli literatury postmodernistycznej, cechującej się licznymi nawiązywaniami między utworami oraz synkretyzmem gatunkowy, należy wymienić: Milana Kundere, Vladimira Nabokova, Thomasa Pynchona, Gabriela Garcia Márqueza oraz Umberto Eco.