12 kwietnia 2022

Co to jest preromantyzm?

3 min

Literatura niejedno ma imię! Właśnie dlatego, niezależnie od tego, czy lubicie książki historyczne, czy zazwyczaj sięgacie przede wszystkim po kategorię, jaką jest literatura obyczajowa, musicie znać kilka podstawowych pojęć, dzięki którym łatwiej odnajdziecie się w literackim świecie. Dzisiaj wyjaśnimy co to jest preromantyzm w sztuce i literaturze oraz przedstawimy jego podstawowe cechy.

Preromantyzm: definicja
Preromantyzm: charakterystyka
Preromantyzm: podstawowe motywy
Przykładowe dzieła i przedstawiciele preromantyzmu
Cechy preromantyzmu – podsumowanie

Preromantyzm: definicja

Definicja preromantyzmu jest stosunkowo łatwa do omówienia – tym terminem określa się okres w sztuce europejskiej poprzedzający epokę romantyzmu. Oznacza to, że preromantyzm w literaturze, malarstwie i innych płaszczyznach działalności artystycznej przyniósł powiew świeżości i był zapowiedzią poważnych zmian, przejawiających się, między innymi, spadkiem zainteresowania kulturą antyku, co było charakterystyczne dla epoki renesansu oraz oświecenia. W tym czasie o wiele większą uwagę zaczęto zwracać na człowieka, jako na jednostkę oraz jego wewnętrzne przeżycia, co było kontynuowane przez późniejszych twórców romantycznych.

Preromantyzm: charakterystyka

Do podstawowych cech preromantyzmu zalicza się kładzenie większego nacisku na formę dzieła, jego nietypowość oraz refleksyjny, melancholijny wydźwięk. Jeśli przedstawiano miłość, zwykle była ona uczuciem, które sprowadzało na głównych bohaterów nieszczęście. Charakterystyka preromantyzmu wskazuje dodatkowo na zwrócenie się ku ludowości. Poza tym, pisarze tego okresu dbali o sentymentalny i tajemniczy nastrój swoich utworów, nie bojąc się poruszania tematów związanych z cierpieniem i smutkiem. Co więcej, warto podkreślić, że preromantyczni bohaterowie byli indywidualistami, o bogatym życiu wewnętrznym.

Preromantyzm: podstawowe motywy

Wymieniając motywy preromantyzmu, poza nieszczęśliwą miłością, która nie mogła przynieść bohaterom ówczesnych utworów radości i spełnienia, twórcy często sięgali także po opis zjawisk nadnaturalnych oraz wprowadzanie opisów mających wprowadzić nastrój grozy i przerażenia, dlatego często operowano takimi motywami, jak: duchy, nawiedzenia, upiorne zamki itp. Poza tym, w preromantyzmie chętnie podejmowano także szeroko pojętą tematykę ludową, na przykład, związaną z wiejskimi wierzeniami oraz wprowadzano do fabuły elementy fantastyczne.

Przykładowe dzieła i przedstawiciele preromantyzmu

Jednym z najważniejszych dzieł preromantyzmu były „Cierpienia młodego Wertera” autorstwa Johanna Wolfganga von Goethego, powieść, która miała formę listów (tzw. powieść epistolarna). Nieszczęśliwie zakochany Werter ostatecznie decyduje się na samobójstwo. Motyw śmierci, niespełnionego uczucia, nieszczęśliwy główny bohater, smutna i melancholijna atmosfera utworu – to wszystko jednoznacznie wpisuje się w nurt preromantyzmu. Do przedstawicieli tego okresu w literaturze należał również Johann Paul Friedrich Richter – jeden z najwybitniejszych twórców preromantyzmu niemieckiego. Z kolei poeta Edward Young reprezentował preromantyzm angielski.

Cechy preromantyzmu – podsumowanie

Preromantyzm w Polsce, Niemczech i innych krajach Europy to, jak sama nazwa wskazuje, okres poprzedzający nadejście epoki romantyzmu, w dużej mierze odwracający się od oświeceniowego zainteresowania kulturą antyku. Preromantycy zwrócili się natomiast ku jednostce i jej wewnętrznym przeżyciom. Dla preromantycznych dzieł charakterystyczna była natomiast atmosfera smutku, żalu i nieszczęścia lub strachu.