28 kwietnia 2022

Periodyzacja w literaturze. Co to oznacza?

3 min

Literatura na przestrzeni wieków ulegała znaczącym przemianom. W średniowieczu utwory miały przede wszystkim charakter religijny, w XIX wieku pojawił się dekadentyzm w literaturze, a obecnie da się zauważyć wręcz mix różnych prądów literackich, wpływający na różnorodność świata literackiego. Warto zauważyć, że w poszczególnych okresach popularnością cieszyły się konkretne prądy i motywy literackie. Przykład? Klasycyzm w oświeceniu. Właśnie dlatego dzisiaj spróbujemy odpowiedzieć sobie na pytanie co to znaczy periodyzacja w odniesieniu do historii literatury i jak periodyzacja wygląda w odniesieniu do literatury polskich twórców.

Zobacz także: co to jest kultura języka w literaturze?

Co to jest periodyzacja literatury?
Jak wygląda periodyzacja polskiej literatury?
Periodyzacja polskiej literatury współczesnej

Co to jest periodyzacja literatury?

Definicja periodyzacji literatury jest wbrew pozorom dość prosta: tym terminem określa się podział na konkretne epoki literackie, charakteryzujące się występowaniem określonych prądów, podejmowaniem podobnej tematyki itp. Warto jednak zaznaczyć, że periodyzacja literatury polskiej, podobnie jak periodyzacja literatury innych krajów może się od siebie różnić. Dlaczego? Kluczowe znaczenie ma w tym przypadku przede wszystkim tempo przyjmowania się poszczególnych nurtów literackich i filozoficznych. Nie bez znaczenia jest także kwestia historyczna – w polskiej periodyzacji kluczową rolę odgrywają konkretne wydarzenia, które były punktami zwrotnymi dla naszej kultury i życia społecznego.

Jak wygląda periodyzacja polskiej literatury?

Właściwa periodyzacja polskiej literatury do okresu poprzedzającego literaturę współczesną to kilka epok literackich, które występowały również w pozostałych państwach europejskich. W porządku chronologicznym:

Średniowiecze,
Renesans,
Barok,
Oświecenie,
Romantyzm,
Pozytywizm.

Dalej widać różnice w rozwoju literatury polskiej na tle innych krajów europejskich. Po okresie pozytywizmu nastała epoka Młodej Polski, obejmująca czas do zakończenia działań I wojny światowej i co za tym idzie, odzyskania przez nasz kraj niepodległości. Później w periodyzacji literatury polskiej następuje dwudziestolecie międzywojenne, czyli krótki czas pokoju pomiędzy I i II wojną światową. W tym czasie dzieła literackie w dużej mierze były poświęcone burzliwym losom narodu polskiego, tematyce odbudowy kraju itp. Później nastąpił wybuch II wojny światowej – ówczesna literatura skupiała się przede wszystkim na wydarzeniach związanych z walką zbrojną oraz realiami życia okupacyjnego.

Periodyzacja polskiej literatury współczesnej

Periodyzacja polskiej literatury współczesnej jest nierozerwalnie związana z wydarzeniami, które nastąpił po zakończeniu II wojny światowej. Polska dostała się do strefy wpływów ZSRR, a ówczesna literatura często skupiała się przede wszystkim na kwestiach związanych z oporem przeciwko władzom komunistycznym i kolejnej walce o wolność i suwerenność ojczyzny. W tym okresie wydarzenia historyczne stanowiły jeden z najważniejszych elementów wpływających na twórców. Po upadku komunizmu utwory literackie były poświęcane w dużej mierze sposobowi, w jaki polskie społeczeństwo odnajdywało się w nowej rzeczywistości. Popularnym tematem był m.in. emigracja ekonomiczna, charakterystyczna dla lat 90. Obecna literatura polska porusza zagadnienia bliskie sercu dzisiejszego społeczeństwa takie jak: tolerancja, nowy model rodziny, sytuacja kobiet itp.