20 maja 2021

Literatura niemiecka, czyli Goethe i Mann w natarciu

4 min

Każdy kraj może pochwalić się własną literaturą, często nierozerwalnie związaną z ważnymi z perspektywy danego społeczeństwa przemianami historycznymi. Współczesna literatura czeska, polska, francuska, rosyjska, tak samo jak współczesna literatura hiszpańska czy niemiecka to często bardzo dobry sposób na to, żeby poznać jądro tożsamości narodowej. W tym artykule podpowiemy, jak wyglądały poszczególne epoki w literaturze niemieckiej i które książki z literackiego repertuaru naszych zachodnich sąsiadów zdecydowanie zasługują na uwagę

Historia literatury niemieckiej

Korzenie literatury niemieckiej, podobnie jak w przypadku innych państw europejskich, sięgają przekazów ustnych. Wczesne średniowiecze natomiast przyniosło przede wszystkim zainteresowanie szeroko pojętą tematyką religijną. Ówczesna literatura była pisana głównie w języku łacińskim, a utwory literackie bardzo często przedstawiały pożądane wzorce zachowania. W późniejszym okresie, literatura średniowiecza była wzbogacana również eposami rycerskimi itp. Analizując dzieje literatury niemieckiej uwagę warto zwrócić także na okres renesansu, kiedy szczególną popularnością cieszył się kierunek, jakim jest humanizm. W baroku bardzo duży nacisk kładziono natomiast na ozdobny język literacki, naszpikowany różnymi środkami stylistycznymi.

Niemiecki romantyzm przyniósł bardzo duże zainteresowanie dziełami jednego z najbardziej znanych literatów tego okresu – Goethego. Przed wybuchem II wojny światowej na literaturę Niemiec duży wpływ miały nastroje polityczne – w latach 30. XX wieku, kiedy do władzy w roli kanclerza doszedł Adolf Hitler, od literatów wymagano utworów o charakterze ideologicznym. To, jak wyglądała literatura niemiecka po 1945 roku w dużej mierze zależało od tego, czy twórca tworzył w NRD czy RFN, przede wszystkim z uwagi na różnorodność politycznych wpływów.

Najwybitniejsze dzieła literatury niemieckiej

Najwybitniejsi autorzy niemieckiej literatury mieli i nadal mają ogromny wpływ na europejską kulturę, podobnie zresztą jak klasyka literatury skandynawskiej, rosyjskiej, francuskiej itp. Do najwybitniejszych dzieł literatury niemieckiej zalicza się takie pozycje jak:

„Cierpienia młodego Wertera”, „Faust” – Johann Wolfgang von Goethe
„Utracona część Katarzyny Blum” – Heinrich Böll
„Czarodziejska góra”, „Śmierć w Wenecji”, „Buddenbrookowie” – Thomas Mann
„Blaszany bębenek”, „Przy obieraniu cebuli” – Günter Grass
„Winnetou” – Karol May

Klasyka niemieckiej literatury zdecydowanie zasługuje na bliższe poznanie. Wśród najwybitniejszych przedstawicieli literatury niemieckiej należy wymienić także Theodora Mommsena, Paula Heyse czy Petera Szmidta.

Jak wygląda współczesna literatura niemiecka?

Poza klasykami literatury niemieckiej, na uwagę zasługuje także jej współczesny obraz. Trudno jednak przedstawić współczesną literaturę niemiecką w konkretnych ramach. Tematyka podejmowana przez dzisiejszych pisarzy jest bowiem bardzo szeroka. Wśród autorów powieści fantastycznych warto zainteresować się prozą Andreasa Eschbacha, Hansa Heinza Ewresa oraz Kerstin Gier. W przypadku powieści kryminalnych, koniecznie należy poznać takie nazwiska, jak: Charlotte Link, Arno Strobel, Leonie Swann czy Andreas Franz.

Chcąc lepiej poznać współczesną niemiecką literaturę dla dzieci i młodzieży, dobrze jest sięgnąć po powieści fantasy Angeli Sommer – Bodenburg: „Wampirek” oraz „Wampirek przeprowadza się”. W przypadku niemieckiej literatury młodzieżowej i dziecięcej bardzo ciekawą propozycją czytelniczą jest również „Niekończąca się opowieść” – powieść fantasy napisana przez Michaela Ende, która została przeniesiona na srebrny ekran oraz powieść Corneli Funke „Smoczy jeździec”.

Literatura niemiecka w Polsce

Niemiecka literatura dziecięca, podobnie jak niemiecka literatura dla młodzieży, książki kryminalne oraz klasyki literackie Niemiec cieszą się w Polsce bardzo dużą popularnością. Z uwagi na bezpośrednie sąsiedztwo, kultura Niemiec generalnie miała i nadal ma bardzo duży wpływ na życie kulturalne Polski. Książki Goethego, Thomasa Manna oraz Güntera Grassa są zresztą powszechnie omawiane w polskich szkołach. Wśród współczesnych autorów bardzo dużą popularnością u polskich czytelników cieszą się, między innymi, kryminały Charlotte Link oraz Sebastiana Fitzeka.