Co to jest kanon literacki?
Zastanawialiście się kiedyś, czym jest kanon literatury i jakie pozycje się na niego składają? Mówiąc w sposób najprostszy, kanon literatury są to autorzy i dzieła, które należy znać, by rozumieć kontekst kulturowy danego społeczeństwa. Są to często książki historyczne, religijne, filozoficzne, którymi posługujemy się by, zrozumieć abstrakcyjne pojęcia. Są to także książki, które kształtują społeczne wyobrażenie o kulturze i wiedzę o literackich motywach.
Kanon rozumiany jako wartościowe książki kształtuje nasze wyobrażenie zarówno o samej literaturze, jak i moralności czy symbolice używanej w wielu dziełach filmowych, teatralnych itd. Jego znajomość jest konieczna do zrozumienia późniejszych kulturowych nawiązań i motywów. Przedstawmy to na przykładzie: czy jest bardziej uniwersalna książka poruszająca motyw nieszczęśliwej miłości niż „Romeo i Julia” Williama Shakespeare'a? Nawiązania do tragedii tej dwójki kochanków, polemika z nią, unowocześnianie warunków w jakich nastąpiła – to wszystko jest możliwe dzięki temu, że znamy szekspirowski pierwowzór tej opowieści.
Należy zaznaczyć, że kanon pomimo (wydawałoby się) względnej stałości i małej podatności na zmiany, jest tematem wielu dyskusji i prób uaktualnienia go. W Polsce zmiany wprowadzane były bardzo rzadko, a kolejne podejmowane starania i sygnalizacja potrzeby aktualizacji kończyły się często niepowodzeniem. W literaturze światowej elastyczność kanonu literackiego jest większa ze względu na wielokulturowość i szybciej zachodzące zmiany społeczne, jednak międzynarodowy dyskurs na ten temat dopiero czeka na wyciągnięcie wniosków w literaturze polskiej. Badaczami zajmującymi się zagadnieniem kanonu literackiego i proponującymi zmiany byli choćby tacy teoretycy literatury jak Witold Gombrowicz oraz Piotr Wilczek.