Idąc rakiem

Günter Grass (1927-2015) jest uznawany za jednego z najważniejszych pisarzy współczesnej literatury niemieckiej. W 1999 roku otrzymał literacką Nagrodę Nobla, a Uniwersytet Gdański przyznał mu doktorat honoris causa w uznaniu jego wkładu w pojednanie polsko-niemieckie. Grass jest silnie związany z Gdańskiem, gdzie rozgrywa się akcja jego najsłynniejszej powieści, "Blaszany bębenek." Z tego miasta uciekła też matka głównego bohatera powieści "Idąc rakiem," na pokładzie statku MS Wilhelm Gustloff. Zatonięcie Gustloffa, po ataku radzieckiej łodzi podwodnej, jest jednym z najtragiczniejszych wydarzeń morskich w historii.

Te dramatyczne okoliczności miały olbrzymi wpływ na życie matki oraz na losy narratora "Idąc rakiem," który jako dziennikarz poszukuje prawdy o przeszłości statku i jego znaczeniu dla niemieckiej historii. Historia MS Wilhelm Gustloff jest niezwykle złożona i kontrowersyjna, a zrozumienie jej wymaga refleksji nad niemiecką pamięcią historyczną. Choć statek przewoził uchodźców, mógł mieć także znaczenie wojskowe, co czyni jego zniszczenie zrozumiałym z perspektywy walki z reżimem nazistowskim.

Dramat polega na tym, że zatonięcie Gustloffa, choć dotyczyło 10 tysięcy ofiar, w większości cywilnych, długo pozostawało w cieniu bardziej nagłośnionych tragedii II wojny światowej, takich jak los ofiar obozów koncentracyjnych. Historia ta, podobnie jak losy innych zatopionych statków z uchodźcami, takich jak MS Goya czy MS Steuben, była przez wiele lat przemilczana. Łukasz Rudziński, opisując spektakl Teatru Wybrzeże na podstawie powieści Grassa, zwraca uwagę na to, jak kolejne pokolenia Niemców reinterpretują te dramatyczne wydarzenia.