12 kwietnia 2022

Co to jest powieść polifoniczna?

3 min

Polifonia to zjawisko w muzyce, które oznacza jednoczesne wybrzmiewanie więcej niż jednej melodii. Okazuje się, że polifonię można zastosować również w prozie literackiej, dlatego w tym artykule postaramy się wyjaśnić, co to jest powieść polifoniczna i jakie są jej podstawowe cechy. Nie ma znaczenia, czy lubisz książki historyczne, czy do Twoich ulubionych kategorii zdecydowanie należy literatura obyczajowa – zawsze warto znać podstawowe pojęcia literackie!

Powieść polifoniczna: definicja
Powieść polifoniczna: podstawowe cechy
Jaka jest fabuła powieści polifonicznej?
Powieść polifoniczna: przykłady

Powieść polifoniczna: definicja

Wiedząc na czym polega polifonia, łatwo zrozumieć co to właściwie znaczy powieść polifoniczna. Najprościej wyjaśniając: ten specyficzny rodzaj prowadzanie fabuły i narracji utworu pozwala na pokazanie danej postaci z wielu różnych perspektyw. Oznacza to, że narrator nie skupia się wyłącznie, na przykład, na działaniach bohatera, ale także na tym, jak wygląda jego sfera emocjonalna, jego pragnienia, przekonania, system moralny itp. Definicja powieści polifonicznej podkreśla więc złożoność opisywanych bohaterów. Powieść polifoniczna może oznaczać również jednoczesne występowanie różnych perspektyw, opinii i głosów oraz odmiennych poglądów najważniejszych postaci.

Powieść polifoniczna: podstawowe cechy

Wśród podstawowych cech powieści polifonicznej należy wymienić przede wszystkim charakterystyczną konstrukcję bohatera. Powieść polifoniczna nie przedstawia prostych, sztampowych i szablonowych postaci, po których autor ledwie się prześlizgnie, nie zagłębiając się w ich wnętrze. Bohater powieści polifonicznej to często jednostka skomplikowana. Postacie wprowadzane do fabuły nie są przedstawiane pobieżnie. Co więcej, powieść polifoniczną charakteryzuje obiektywny narrator – jego rolą jest przeprowadzenie czytelnika przez fabułę i świat wewnętrznych przeżyć głównych postaci, a nie ich ocenianie. Chcąc jak najpełniej, wielotorowo przedstawić bohaterów, autor powieści polifonicznej sięgał po różne środki stylistyczne i rozwiązania fabularne, których celem było zaprezentowanie opisywanej postaci z wielu stron i na wiele odmiennych sposobów, dając możliwie jak najpełniejszy jej obraz.

Jaka jest fabuła powieści polifonicznej?

Fabuła powieści polifonicznej bardzo często jest przede wszystkim sposobem na to, żeby ukazać postać głównego bohatera – jego emocjonalność, dążenia, pragnienia, przekonania itp. Można się więc spodziewać, że to właśnie postacie literackie, sposób ich kreowania oraz indywidualne poglądy i spojrzenie na świat będą miały kluczowe znaczenie dla treści powieści polifonicznej, a nie wartka fabuła, naszpikowana kolejnymi zwrotami akcji.

Powieść polifoniczna: przykłady

Najsłynniejszym i najczęściej wymienianym przykładem powieści polifonicznej jest „Zbrodnia i kara” Fiodora Dostojewskiego. To jednocześnie powieść psychologiczna, w której czytelnik wchodzi w świat Rodiona Raskolnikowa, poznaje jego poglądy, wewnętrzne przeżycia, emocje, które nim targają, zarówno przed dokonaniem zbrodni, jak również po, kiedy Raskolnikow walczy z wyrzutami sumienia. W „Zbrodni i karze” nie ma szybko płynącej akcji. To nie na samej zbrodni koncentruje się Dostojewski, ale na tym, jak ta zbrodnia wpłynęła na głównego bohatera, pokazując z różnych stron jego konstrukcje psychiczną.