Motyw zbrodni w literaturze. O czym warto pamiętać?

Jak jest przedstawiany motyw zbrodni w literaturze?

Zbrodnia w literaturze niejedno ma imię. Dużo zależy od tego, czy omawiamy książki – kryminały, czy interesujemy się powieściami psychologicznymi. W tym ostatnim przypadku sama zbrodnia jako akt zabroniony nie ma zwykle kluczowego znaczenia – jej podstawowym celem jest pokazanie przeżyć wewnętrznych bohatera. Twórcy skupiają się wówczas przede wszystkim na tym, jak doszło do zbrodni oraz na jej psychologicznych następstwach. Nieco inaczej motyw zbrodni i zbrodniarza przedstawiają książki – horrory i kryminały. W tym rodzaju literatury podstawową rolę pełni sama zbrodnia (chociaż oczywiście nie oznacza to, że brakuje wątków psychologicznych) i poszukiwania jej sprawcy lub próba ucieczki przed niebezpieczeństwem. Kryminały mają trzymać w napięciu, horrory przerażać – to ich najważniejsze funkcje. 

Najsłynniejsi zbrodniarze w literaturze

Zbrodniarze w literaturze przedstawiani są w rozmaity sposób. Wiele zależy od tematyki utworu oraz jego wymowy. Czasami podstawowym celem autora jest zaprezentowanie portretu psychologicznego postaci, w innych przypadkach natomiast kluczowe znaczenie mają funkcje dydaktyczne i potępienie określonych czynów. Motyw zbrodni i zbrodniarza w literaturze jest więc toposem, którzy pisarze wykorzystują w różnych celach. 

• Rodion Raskolnikow. Omawiając obraz zbrodniarza w literaturze, zdecydowanie nie można zapomnieć o tej postaci. „Zbrodnia i kara” Fiodora Dostojewskiego to wspomniana wyżej powieść psychologiczna, dlatego autor nie koncentruje się na budowaniu napięcia lub odkrywaniu tożsamości zabójcy, ale na emocjach głównego bohatera. Raskolnikow to obiecujący student prawa, który jednak mierzy się z poważnymi problemami finansowymi. To właśnie one, między innymi, są powodem, dla którego młodzieniec decyduje się na popełnienie strasznego czynu, ale nie tylko – morderstwo jest także wyrazem specyficznych poglądów Raskolnikowa. 
• Balladyna. Balladyna to najważniejsza bohaterka poematu Adama Mickiewicza, podstępna, skoncentrowana na sobie i zdeterminowana kobieta, która nie cofnie się przed niczym, żeby osiągnąć swój cel. Analizując portrety zbrodniarzy w literaturze warto podkreślić, że Balladyna ostatecznie zostaje ukarana za swoje czyny, w związku z czym można zaryzykować stwierdzenie, że utwór Mickiewicza ma charakter dydaktyczny. 
• Lord Voldemort. Tej postaci nie trzeba chyba nikomu przedstawiać. Cykl książek o przygodach młodego czarodzieja – Harry’ego Pottera oraz filmy, które powstały na ich bazie cieszą się ogromną popularnością na całym świecie i na stałe zapisały się w popkulturze. Lord Voldemort to bardzo utalentowany i potężny czarodziej, ale ogarnięty pragnieniem władzy, co popycha go do wielu haniebnych uczynków. 

Motyw zbrodni doskonałej – czy istnieje zbrodnia idealna?

Czy w literaturze pojawia się motyw zbrodni doskonałej, czyli takiej, po której nie pozostają jakiekolwiek ślady, które mogłyby zidentyfikować mordercę? Na to pytanie trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi, ale warto zauważyć, że motyw zbrodni zazwyczaj wykorzystywany jest trojako – w powieściach kryminalnych, jako oś fabuły, skoncentrowana wokół odkrywania tożsamości zbrodniarza, pouczająco, w celu potępienia złego uczynku lub jako szansa na pokazanie emocji głównych bohaterów, dlatego zazwyczaj czytelnik dowiaduje się kto popełnił zbrodnię.