5 kwietnia 2022
Literacki motyw przyjaźni. Jak jest przedstawiany w utworach?

Literacki motyw przyjaźni. Jak jest przedstawiany w utworach?

9 min

Lista motywów literackich, które były wykorzystywane przez twórców na przestrzeni kolejnych wieków jest bardzo długa. Przykłady? Motyw tańca, który w okresie średniowiecza był realizowany przede wszystkim w formie tańca śmierci, obejmującego przedstawicieli wszystkich stanów ówczesnego społeczeństwa czy motyw miłości, widoczny chociażby w „Nocach i dniach” Marii Dąbrowskiej, „Dumie i uprzedzeniu” Jane Austen i „Lalce” Bolesława Prusa. Dużą popularnością cieszył i nadal cieszy się również motyw domu, przede wszystkim ze względu na jego uniwersalność oraz motyw władzy. Do najbardziej ponadczasowych toposów literackich zalicza się również motyw przyjaźni. Dlaczego? Przyjaźń to jedna z najważniejszych wartości w życiu człowieka, którą zdecydowanie warto pielęgnować. Właśnie z tego powodu, motyw przyjaźni pojawia się w utworach literackich różnych epok, również okresu starożytności. W tym artykule spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, jak przyjaźń jest przedstawiana w literaturze oraz podamy przykłady zastosowania tego toposu.

Jak jest przedstawiany motyw przyjaźni w literaturze?

Motyw przyjaźni jest wykorzystywany w dziełach literackich na wiele różnych sposobów. Bardzo często przyjaźń pokazywana jest jako jeden z tych związków międzyludzkich, o które trzeba dbać, pokazując posiadanie przyjaciół przede wszystkim w pozytywnym świetle. Przyjaźń, jako wartość w literaturze to jeden z najczęstszych sposobów jej ukazywania. W ten sposób chętnie pokazuje ją literatura obyczajowa, piękna czy poczytne książki dla młodzieży. Czasami przyjaźń bywa również opisywana jako coś o co główni bohaterowie muszą walczyć, na przykład, na skutek konfliktów lub własnych pomyłek i uczynków, które doprowadziły do nadszarpnięcia dobrych stosunków pomiędzy przyjaciółmi. Przyjaźń w literaturze często jest wskazywana także jako jeden z środków osiągnięcia określonego celu, dzięki życzliwej współpracy. 

Nie zawsze jednak literacka przyjaźń jest łatwym uczuciem. Bywa, że w książkach przyjaciele się zdradzają, lekceważą lub w sobie zakochują. Innymi słowy, książki o związkach przyjacielskich lub utwory, w których przyjaźń jest wyłącznie wątkiem pobocznym, mogą mieć bardzo różnorodny charakter i często pokazują trudne oraz bardzo skomplikowane relacje międzyludzkie.

Przyjaźń w literaturze: przykłady

Jak już wspomnieliśmy, prawdziwa przyjaźń w literaturze jest często wykorzystywanym wątkiem, pojawiającym się nawet w starożytności („Illiada”, relacja Achillesa z Patroklosem). Dzieje się tak przede wszystkim ze względu na fakt, że zdecydowana większość osób ma lub miała w życiu przyjaciół, którzy byli dla nich ważni. W związku z tym, zebraliśmy dla Was przykłady książek realizujące w literaturze motyw przyjaźni. 

  • „Ogniem i mieczem” Henryk Sienkiewicz. Pierwsza część słynnej trylogii, napisanej „ku pokrzepieniu serc” opowiada o losach powstania Chmielnickiego. Główną osią powieści jest miłość Skrzetuskiego i Heleny oraz zazdrość Bohuna, ale nie można pominąć także przyjaźni, która łączy Skrzetuskiego z Zagłobą, Michałem Wołodyjowskim, Rzędzianem i Longinusem Podbipiętą i jest ważnym wątkiem opisywanym przez Sienkiewicza, dodającym całej historii niesamowitego kolorytu.
  • „Ania z Zielonego Wzgórza” Lucy Maud Montgomery. Ania Shirley to rudowłosa sierota adoptowana przez rodzeństwo, które początkowo było nastawiona na przygarnięcie chłopca mogącego pomagać w ich gospodarstwie. Najlepszą przyjaciółką Ani zostanie Diana Barry, dziewczyna, która mieszka w sąsiedniej zagrodzie. Motyw powieści Ani i Diany oraz innych dziewczynek z Avonlea będzie się zresztą przewijał przez kolejne tomy cyklu autorstwa Montgomery. 
  • Seria książek o Harrym Potterze, J. K. K. Rowling. Omawiając utwory literackie o przyjaźni nie sposób nie wspomnieć o przyjaźni Harrego, Rona i Hermiony. Każdy z trójki przyjaciół był inny i wnosił go grupy własne talenty oraz predyspozycje, sprawiając, że razem wychodzili cało z niejednej opresji. Co więcej, ich przyjaźń wcale nie była idealna. Miewali drobne sprzeczki i nieporozumienia, co nie przeszkadzało im jednak tworzyć niesamowicie zżytej paczki. Wszyscy przyjaźnili się również z gajowym Hogwartu – Hagridem. 
  • Trylogia „Władca Pierścieni” J. R. R. Tolkien. Wszystkie trzy książki Tolkiena to niesamowita literatura o przyjaźni. Dlaczego? Drużyna Pierścienia uformowała się wprawdzie w konkretnym celu, ale wspólne zadanie sprawiło, że między członkami zawiązała się przyjaźń, dlatego później nie wahali się poświęcić jeden za drugiego. „Władca Pierścieni” pokazuje jak wiele można osiągnąć dzięki zjednoczeniu. 
  • „Ten obcy” Irena Jurgielewiczowa. Chcesz znaleźć lektury o przyjaźni? W takim razie „Ten obcy” to książka, po którą zdecydowanie musisz sięgnąć. Powieść opowiada historię czwórki przyjaciół, którzy razem spędzają wakacje. Pewnego razu, w miejscu, w którym zwykle się spotykają pojawia się tytułowy obcy i wprowadza całkiem sporo zamieszania. Lektura, która zdecydowanie może przypaść do gustu młodym czytelnikom.
  • „Jeżycjada” Małgorzata Musierowicz. „Jeżycjada” to jeden z tych cykli literackich, które na stałe weszły do kanonu książek dla młodzieży. Małgorzata Musierowicz po mistrzowsku odmalowuje ciepło domu Borejków, ale w swoich książkach opowiada również o typowych rozterkach młodych ludzi, poruszając nie tylko temat przyjaźni, ale także perypetii sercowych bohaterów. W związku z tym, „Jeżycjada” to książki, które zdecydowanie powinny się znaleźć na liście „do przeczytania”. 
  • „Forrest Gump” Winston Groom. „Forrest Gump” to powieść, która weszła do kanonu światowej literatury. Na jej podstawie nakręcono popularny film z Tomem Hanksem w roli głównej. Forrest ma życie pełne przygód i prawdziwą przyjaciółkę, która jest również jego miłością – Jenny. Książka wzrusza, bawi i skłania do przemyśleń, dlatego naprawdę warto po nią sięgnąć. 
  • „Lot na kukułczym gniazdem” Ken Kesey. McMurphy trafia do zakładu psychiatrycznego całkowitym przypadkiem – udaje, żeby uniknąć pobytu w więzieniu. Okazuje się jednak, że w zakładzie nawiązuje przyjazne relacje z więźniami i chce razem z nimi stawić czoła oddziałowej. 
  • „Dzieci z Bullerbyn” Astrid Lindgren. Jeżeli interesują Cię lektury realizujące w literaturze motyw przyjaźni, „Dzieci z Bullerbyn” mogą okazać się czytelniczym strzałem w dziesiątkę dla mniejszych odbiorców. Młodzi czytelnicy mają szansę dowiedzieć się co nie co na temat wielu zwyczajów ze Szwecji, ale również poznać dziecięcą przyjaźń pomiędzy mieszkańcami Zagrody Środkowej, Północnej i Południowej. W serii ukazały się również inne tytuły, będące kontynuacją przygód głównych bohaterów. 
  • Cykl „Heksalogia o Wiedźmie” Aneta Jadowska. Dora Wilk nie jest zwyczajną dziewczyną, dlatego tacy nie mogą być też jej przyjaciele. W cyklu znajdziesz kilka niesamowitych powieści („Złodziej dusz”, „Bogowie muszą być szaleni”, „Zwycięzca bierze wszystko”, „Wszystko zostaje w rodzinie”, „Egzorcyzmy Dory Wilk”, „Na wojnie nie ma niewinnych”), które przeniosą Cię do nadnaturalnego świata. Doskonała lektura dla wszystkich osób, które kochają fantastykę. 
  • Książki o Wiedźminie Geraltcie z Rivii Andrzej Sapkowski. Opowieści o Białym Wilku należą do absolutnej klasyki polskiej literatury. Nic dziwnego! Napisane żywym językiem, opowiadają pasjonującą historię, dlatego trudno się od nich oderwać. Przyjacielem Geralta jest słynny bard – Jaskier, który razem z głównym bohaterem uczestniczy w wielu przygodach, często okraszając je zabawnymi komentarzami. 
     

Szukając książek o przyjaźni dla dzieci, które zdecydowanie mogą podbić serca najmłodszych i wyjaśnić ogromną wartość posiadania przyjaciela, warto zwrócić uwagę na takie tytuły, jak:

  • „O misiu, który szukał przyjaciela” Danuta Parlak,
  • „Aksamitny królik” Margery Williams,
  • „Mikołajek” Rene Goscinny, Jean – Jacques Sempe,
  • „Przygody Tomka Sawyera” Mark Twain,
  • „Lessie, wróć!” Eric Knight.

Wybierając książki dla dzieci należy koniecznie zwrócić uwagę na wiek malucha. Dzięki temu zyskasz pewność, że treść opowieści będzie dopasowana do jego potrzeb i możliwości. Czytając odpowiednio dobrane książeczki łatwiej będzie Ci wytłumaczyć dziecku czym jest przyjaźń i jakie postępowanie jest najważniejsze, żeby ją znaleźć.

Przyjaźń w tekstach kultury – podsumowanie

Przyjaźń to jeden z najbardziej popularnych i uniwersalnych motywów literackich, podejmowany przez twórców różnych epok, zarówno w przypadku książek dla dzieci i młodzieży, jak i opowieści pisanych dla osób dorosłych, ze względu na ponadczasowe znaczenie przyjaźni w relacjach międzyludzkich. Przyjaźń może być głównym wątkiem fabuły lub jedynie pobocznym elementem treści. Różnie jest także przedstawiana – wszystko zależy od wymowy utworu. 
 

Komentarze

Brak komentarzy...

Dodaj komentarz
Tekst musi mieć więcej niż 50 znaków.

Dodaj komentarz

Zaloguj się na swoje konto, aby mieć możliwość komentowania. Przejdź do strony logowania.

Również warte przeczytania

Sprzedaj książki

Wypłaciliśmy już 26 869 333 zł za sprzedane książki w Skupszop.pl

Kamera

Korzystaj wygodnie z naszej aplikacji