Topos theatrum mundi w literaturze różnych epok
Topos theatrum mundi w literaturze swoimi korzeniami sięga aż do czasów antycznych. W mitach starożytnych Greków często przewijało się fatum – przeznaczenie, wydany na ludzi „wyrok” boski, przed którym absolutnie nie można uciec, pomimo usilnych prób przechytrzenia losu. Fatum pojawia się, między innymi, w micie o Achillesie. Matka Achillesa, chcąc zapewnić dziecku bezpieczeństwo, zanurzyła jego ciało w rzece Styks, ale trzymała go zapięte, która w związku z tym nie była chroniona – stąd zresztą wzięło się powiedzenie „pięta achillesowa”. Istniała przepowiednia, że Achilles musi wziąć udział w walkach pod Troją, ponieważ inaczej Achajowie nie będą mogli zwyciężyć. Mimo starań matki, która ukryła syna, wziął udział w wojnie trojańskiej i, tak jak głosiła przepowiednia, zginął, raniony w piętę. Jego matka – Tetyda zrobiła wiele, żeby zagwarantować synowi bezpieczeństwo, ale przeznaczenie okazało się silniejsze.
Topos theatrum mundi jest obecny w literaturze różnych epok. Biorąc pod uwagę fakt, że pojawiał się już w czasach antycznych, zrozumiałe jest, że kontynuowano go w epoce renesansu, która fascynowała się kulturą starożytnej Grecji i Rzymu. Do najsłynniejszych dzieł realizujących topos życia teatru należy fraszka autorstwa Jana Kochanowskiego – „Człowiek boże igrzysko”. Już sam tytuł wskazuje, że autor uważa człowieka za zabawkę w rękach boga. Jan Kochanowski wspomina, że ludzie są nieskromni, hardzi i wyniośli, uważają siebie za podobnych do Boga, ale zapominają, że tak naprawdę mają tylko określoną rolę do odegrania i z Bogiem absolutnie nie mogą się równać.
Topos theatrum mundi cieszył się dużym zainteresowaniem również wśród twórców barokowych, którzy w swojej twórczości dużo miejsca poświęcali przemijaniu i nieuchronnej śmierci człowieka, co nierozerwalnie doprowadzało do osoby Boga, który miał mieć rozstrzygającą rolę dla ludzkich losów. Motyw świata teatru jest bardzo dobrze widoczny, na przykład, w utworze „Człowiek igrzysko boże” Wacława Potockiego, jednego z najbardziej znanych poetów polskiego baroku, który porównuje świat do szachownicy, a ludzi do szachów, o które rywalizuje dobro i zło.
PODSUMOWUJĄC: theatrum mundi to topos literacki realizowany przez twórców różnych epok, który polegał na wyobrażaniu sobie świata, jako wielkiego teatru, a ludzi w charakterze aktorów, odgrywających z góry przygotowane dla nich role.
Komentarze
Brak komentarzy...
Dodaj komentarz
Zaloguj się na swoje konto, aby mieć możliwość komentowania. Przejdź do strony logowania.