Nawiązania do mitologii w literaturze. W jakich utworach wykorzystano wątki mitologiczne?

Dlaczego wykorzystuje się motyw mitologii w literaturze?

Mitologia w literaturze pojawiała się na przestrzeni wieków z różnych powodów. Bardzo często jest to kwestia tego, że postacie mitologiczne na stałe wrosły w europejską kulturę, w związku z czym, stały się archetypami określonych postaw lub cech charakteru. Przykład? Niobe, persona pochodząca z mitologii greckiej, straciła dzieci, w związku z tym utożsamia się ją z archetypem nieszczęśliwej matki. Syzyf to natomiast symbol trudnej, ale bezsensownej, nie przynoszącej zamierzonych rezultatów pracy. Innymi słowy: w literaturze odwołania do mitologii mogą pomóc twórcom w łatwiejszym sformułowaniu zrozumiałego dla czytelnika przekazu. Warto dodać, że fascynacja mitami jest widoczna nie tylko w literaturze, ale również w malarstwie czy rzeźbie. 

Zobacz także: jakie są podstawowe przykłady indywidualizmu w literaturze?

Mitologia w literaturze: przykłady

Przykłady nawiązania w literaturze do mitologii greckiej lub rzymskiej można mnożyć. Na uwagę zasługuje przede wszystkim wykorzystanie motywu arkadii, czyli szczęśliwej, harmonijnej, idyllicznej krainy, którą w swoim dziele opisał Wergiliusz, jeden z najważniejszych poetów starożytnego Rzymu. Arkadia na stałe weszła do kanonu literackich wątków, a wykorzystanie tego motywu da się zauważyć przede wszystkim w dziełach okresu sentymentalizmu. Arkadia pojawia się również w epopei narodowej autorstwa Adama Mickiewicza, jaką jest „Pan Tadeusz”. Rolę arkadyjskiej idylli pełni w poemacie Soplicowo. 

Elementy mitologii w literaturze są obecne również w jednej z najsłynniejszych powieści Stefana Żeromskiego – „Syzyfowe prace”. Już sam tytuł jest nawiązaniem do mitu o Syzyfie, którego bogowie ukarali wykonywaniem bezsensownej pracy: Syzyf musi wtaczać ciężki kamień na szczyt góry, ale nigdy nie uda mu się osiągnąć jej wierzchołka, ponieważ głaz zawsze zaczyna spadać. Powiedzenie „syzyfowa praca” na stałe weszła do języka polskiego i dotyczy bezowocnych, niepotrzebnych działań, które z góry są skazane na fiasko.

Wykorzystanie mitologii we współczesnej literaturze

Jeżeli chcesz znaleźć nawiązanie do mitologii w literaturze współczesnej, sięgaj przede wszystkim po książki fantastyczne. Wymieniając przykłady mitologii w literaturze nie można zapomnieć o książkowej serii stworzonej przez Ricka Riordana, której głównym bohaterem jest Pery Jackson, syn Posejdona i śmiertelnej kobiety. Cykl składa się z pięciu powieści: „Złodziej pioruna”, „Morze potworów”, „Klątwa tytana”, „Bitwa w labiryncie” oraz „Ostatni olimpijczyk”. 

Mitologia w literaturze współczesnej pojawia się również na rodzimym podwórku, chociażby w serii książkowej Jakuba Ćwieka – „Kłamca”, w której pisarz odnosi się jednak do mitologii nordyckiej, która skądinąd cieszy się obecnie bardzo dużą popularnością. Szukając motywów z tej mitologii w literaturze współczesnej warto sięgnąć również po książkę „Mitologia nordycka” jednego z najbardziej popularnych autorów fantastyki – Neila Gaimana. 

Zobacz także: jak wykorzystywane są autorytety w literaturze?
 

Mitologia w literaturze polskiej. W jakich utworach poetyckich znajdziesz wątki mitologiczne?

Analizując odniesienia do mitologii w literaturze polskiej, nie należy skupiać się wyłącznie na prozie. W polskiej liryce jest bardzo dużo motywów zaczerpniętych z mitologii, które, jak wspomnieliśmy wyżej, mają przede wszystkim za zadanie podkreślić siłę wyrazu dzieła, zaakcentować występowanie określonych postaw lub ułatwić uformowanie zrozumiałego przekazu, bez konieczności wprowadzania rozbudowanych opisów. Reasumując – archetypy mitologiczne, posługując się przenośnią, pozwalają na prostsze przekazanie myśli autora. Wątki mitologiczne pojawią się, między innymi, w wierszu Zbigniewa Herberta „Apollo i Marsjasz” lub wierszu Jana Lechonia „Nike”.