Jak w literaturze ukazane są święta Bożego Narodzenia?

Dlaczego motyw świąt Bożego Narodzenia jest często wykorzystywany przez twórców literackich?

Święta Bożego Narodzenia to w literaturze chętnie stosowany motyw. Dlaczego? Kluczowe znaczenie ma fakt, że okres Bożego Narodzenia jest utożsamiany w kulturze z czasem, w którym wszyscy powinni być dla siebie dobrzy i pomagać sobie nawzajem. Boże Narodzenie to zwykle okres wzmożonej refleksji nad własnym życiem i postępowaniem, a wieczór wigilijny w Polsce jest związany z wieloma wierzeniami: 12 potraw dla zapewnienia sobie powodzenia w kolejnym roku, łuski karpia w portfelu dla bogactwa, sianko pod obrusem lub czekanie na moment, w którym przemówią zwierzęta. Motyw świąt w literaturze bywa więc nie tylko szansą na pokazanie, w jaki sposób to wyjątkowe wydarzenie było obchodzone w konkretnych kulturach i społeczeństwach, ale również często służył do zaprezentowania wewnętrznej przemiany głównego bohatera. Topos świąt Bożego Narodzenia w wielu utworach ma za zadanie również stanowić tło dla dużych zmian w życiu postaci literackich – w końcu Gwiazdka to czas, w którym wszystko się może zdarzyć!

Boże Narodzenie w poezji i prozie

Jak w literaturze ukazane są święta? Zazwyczaj Boże Narodzenie, zarówno w prozie, jak i poezji, jest opisywane w jednoznacznie pozytywny sposób, jako bardzo wyjątkowy czas, w którym zdarzają się mniejsze lub większe „cuda”. Często podkreślany jest także religijny charakter obchodów.

• „Opowieść wigilijna” Karol Dickens. Wybierając książki świąteczne nie można zapominać o opowiadaniu autorstwa Dickensa. Ebenezer Scrooge na stałe zapisał się w zachodniej popkulturze i trudno znaleźć osobę, która nie zna historii jego wewnętrznej przemiany. Mężczyzna prowadzi kantor, ale jest bardzo skąpym i zamkniętym na innych ludzi człowiekiem. W noc wigilijną, poza duchem jego byłego współpracownika, Scrooge’a odwiedzą również duchy obecnych, przeszłych i przyszłych świąt Bożego Narodzenia. Podróż, jaką odbędzie Scrooge sprawi, że mężczyzna zmienia swoje nastawienie do świata.

• „Basia i Boże Narodzenie” Zofia Stanecka. Szukając książki dla dzieci zdecydowanie warto sięgnąć po historię Basi, dziewczynki stającej przed wyzwaniem, jakim są przygotowania do świąt bez wsparcia mamy, która niestety łamie rękę. Potrzebujesz bajki dla dzieci 3 – 5 lat? Bardzo możliwe, że Twojemu maluchowi przypadnie do gustu „Ekspres polarny” autorstwa Chrisa van Allsburga.

• „Boże Narodzenie w Lost River” Fannie Flag. Fannie Flag to prawdziwa mistrzyni prozy, która wpisuje się w kategorię, jaką jest literatura obyczajowa i literatura piękna. Autorkę możesz znać z kultowej książki „Smażone zielone pomidory”, opowiadającej historię niesamowitych kobiet, na podstawie której zresztą nakręcono doskonały film. Tym razem tłem dla książkowych wydarzeń, jak wskazuje tytuł, są święta Bożego Narodzenia, w które przecież wszystko się może zdarzyć.

Literacki motyw Bożego Narodzenia bardzo często jest pretekstem do przedstawienia ciepłej, klimatycznej historii. Na tym jednak nie koniec! Gwiazdka jest okresem na tyle pobudzającym wyobraźnię, że na stałe zapisała się również w polskiej poezji różnych epok literackich. Przykłady? „Gwiazda” Leopolda Staffa, „Wigilia” Jana Twardowskiego czy „W noc wigilijną” Jana Kasprowicza. Szczególnym przykładem utworów poetyckich poświęconych tematyce Bożego Narodzenia są także oczywiście kolędy.

Święta Bożego Narodzenia w literaturze polskiej

Boże Narodzenie to jedne z najważniejszych świąt w polskiej kulturze, dlatego nie można się dziwić, że pojawiają się również bardzo często w rodzimej literaturze. Przejmujący opis Bożego Narodzenia można znaleźć we wspomnieniach Gustawa Herlinga-Grudzińskiego „Inny świat”. Mimo, że więźniowie łagru byli wyczerpani fizycznie i psychicznie, Boże Narodzenie nadal miało dla nich szczególne znaczenie i było kultywowanym świętem. W „Chłopach” Władysława Reymonta można znaleźć z kolei informacje na temat tego, jak wigilię i Boże Narodzenie obchodzono w przeszłości na terenach wiejskich. „Noelka” to z kolei jedna z części słynnej Jeżycjady Małgorzaty Musierowicz – akcja opowieści toczy się w wigilijną noc. Wymienione przykłady pokazują Boże Narodzenie, jako bardzo szczególny czas, cieszący się dużą estymą. W polskiej literaturze szczególne znaczenie ma Wigilia, która w naszym kraju jest obchodzona w bardzo uroczysty sposób.