Surrealizm w literaturze – czym jest i jakie są jego główne wyróżniki?

Surrealizm w literaturze: definicja

Surrealizm, tak samo jak impresjonizm, kojarzony jest przede wszystkim z malarstwem. Tymczasem, ten termin można odnieść także do kierunku literackiego, który na europejskiej „scenie” pojawił się w pierwszej połowie XX wieku. Surrealizm, inaczej określany mianem nadrealizmu, skupiał się przede wszystkim na elementach nierealnych, stojąc głównie w kontrze do nurtu, jakim było wierne odzwierciedlanie rzeczywistości. W literaturze surrealizmu nie było miejsca na zdroworozsądkową, uzasadnioną logicznie twórczość. Chcąc lepiej zrozumieć literacką twórczość surrealistów, warto po prostu spojrzeć na obrazy Pabla Picasso.

Zobacz także: Jakie są przykłady synestezji w literaturze? Podpowiadamy!

Surrealizm w literaturze: cechy

Wśród podstawowych założeń surrealizmu w literaturze należy wymienić, między innymi, mieszanie się w jednym utworze rzeczywistości oraz marzeń sennych. Generalnie motywy oniryczne grały w literaturze nadrealizmu bardzo duże znaczenie. Ponadto, autorzy tworzący w ramach tego kierunku bardzo duży nacisk kładli na nierzeczywiste wizje – dla surrealistów źródłem inspiracji były elementy nieuświadamiane sobie przez człowieka. Cechy surrealizmu w literaturze to również charakterystyczny, nieuporządkowany język oraz nieracjonalność. W związku z tym, surrealizm bardzo chętnie wykorzystywał absurd czy brak sensownego wykorzystania poszczególnych wyrazów. Dla surrealistów charakterystyczne było również szybkie, automatyczne pisanie, bez zastanawiania się nad tworzoną treścią, co miało na celu stworzenie wentylu dla podświadomości autora. 

Surrealizm w literaturze: przykłady

Wśród przykładów surrealizmu w literaturze należy wyróżnić twórczość Andre Bretona, zwłaszcza jego „Pola magnetyczne”, które pisarz napisał we współpracy z Philippe Soupaultem. Warto zaznaczyć, że w tym dziele twórcy wykorzystali wspomniane wcześniej rozwiązanie, jakim było automatyczne zapisywanie myśli – co ciekawe to właśnie Breton był inicjatorem powstania takiego sposobu pisania. Chcąc lepiej poznać założenia surrealizmu, warto sięgnąć natomiast po publikację Andre Bretona – „Manifest surrealizmu”. 

Przedstawiciele surrealizmu w literaturze

Wśród czołowych przedstawicieli surrealizmu, poza Andre Bretonem, warto wymienić takie postacie światowej literatury, jak: Paul Eluard, Louisa Aragona czy Roberta Desnosa. Trzeba zresztą zaznaczyć, że surrealizm to prąd literacki, który szczególną popularnością cieszył się właśnie we Francji, chociaż swoich zwolenników znalazł również w innych krajach Europy. 

Surrealizm w polskiej literaturze

Jak surrealizm wyglądał w literaturze w Polsce? Okazuje się, że w przeciwieństwie do wielu innych prądów literackich, takich jak racjonalizm czy ekspresjonizm, surrealizm nie cieszył się dużą popularnością na rodzimej scenie literackiej. Elementy surrealizmu można jednak znaleźć w twórczości takich postaci, jak Witkacy, Bruno Schulz czy Tadeusz Różewicz, dlatego chcąc się bliżej zapoznać z ideą nadrealizmu, warto sięgnąć po odpowiednie tytuły tych twórców.