24 marca 2023

Czym charakteryzuje się wiersz biały?

4 min

Każdy z nas spotkał się w szkole z różnymi rodzajami poezji. Niektóre z nich kreślą przed czytelnikiem rozbudowane zdarzenia, inne natomiast opierają się na minimalistycznym opisie przeżyć podmiotu lirycznego. W wielu przypadkach łatwiej nam podążać wraz z rytmem wierszy rymowanych, jednak dziś powiemy więcej na temat takiej twórczości poetyckiej, która rymów nie posiada. Czym się charakteryzuje wiersz biały? Do czego może zostać wykorzystany?

Definicja wiersza białego
Przykłady wiersza białego
Jak napisać wiersz biały?

Definicja wiersza białego

Wiersz biały to taki, który pozbawiony jest rymów. Pomimo że poezja wielu z nas kojarzy się raczej z dziełami rymowanymi, już od starożytności tworzono podzielone na wersy utwory pozbawione rymu na końcu frazy. W wielu przypadkach wcale nie przeszkadza to w zachowaniu pewnego rytmu wiersza (przypomnijmy choćby takie formy jak jedenastozgłoskowce, w których wers posiada zawsze tyle samo sylab). Ponadto rymy nie ograniczają artysty w przedstawianiu tego, co chce nam przekazać (bo rymy niekiedy wymuszają na twórcy użycie konkretnego określenia). Wiersze białe mogą być zarówno długie, jak i krótkie. Opowiadają często o odczuciach podmiotu lirycznego, rzadziej są wykorzystywane do opisu wydarzeń (chociaż doświadczeni poeci potrafią wykorzystać je w tym wręcz wzorcowo). Uważa się, że do polskiej poezji wiersz biały wprowadził Jan Kochanowski w „Odprawie posłów greckich”.

Przykłady wiersza białego

Wiersza białego używali w swej twórczości tacy wielcy autorzy, jak chociażby Homer, William Shakespeare, Tadeusz Różewicz czy Robert Frost.

Przykładem wiersza białego może być utwór „Jestem Julią” Haliny Poświatowskiej:

Jestem Julią

mam lat 23

dotknęłam kiedyś miłości

miała smak gorzki

jak filiżanka ciemnej kawy

wzmogła

rytm serca

rozdrażniła

mój żywy organizm

rozkołysała zmysły

odeszła (...).

Innym przykładem wiersza białego może być „Moja poezja” Tadeusza Różewicza:

Moja poezja

niczego nie tłumaczy

niczego nie wyjaśnia

niczego się nie wyrzeka

nie ogarnia sobą całości

nie spełnia nadziei (...).

Jak napisać wiersz biały?

Czy znasz już nasze rady dla początkujących poetów? Mogą ci się przydać niezależnie od tego, jaki rodzaj wiersza chcesz stworzyć. We współczesnej poezji bardzo często używa się wierszy białych i wolnych, choć nie jest to obowiązek. Wiersz wolny to taki, w którym długość frazy nie musi być podobna w kolejnych wersach (spójrz na wiersz „Jestem Julią” powyżej). Ta różnica w długość wersu jest wykorzystana do zwiększenia jego emocjonalności. Wypowiedź bezrymowa pozwala na prowadzenie uwagi czytelnika zgodnie z zamysłem autora, dlatego być może warto stworzyć wiersz biały? Dawkowanie ilości przekazywanych informacji służy podkreśleniu wagi tego, co przed chwilą zostało wypowiedziane. Pewne słowa robią większe wrażenie umieszczone w pojedynkę, dla podkreślenia ich wyjątkowego znaczenia.

Najważniejszą zasadą ograniczającą pisarza podczas pisania wiersza białego jest minimalizm treści. Białe wiersze mają być w końcu poezją, a nie prozą, dlatego opisywane przez nas zjawisko albo przeżycie powinno być opowiedziane przy pomocy jak najmniejszej liczby celnych słów. Każde z nich powinno nieść istotną informację. Twoim zadaniem jest raczej nakreślenie danego zjawiska, a interpretacja należy do czytelnika, dlatego nie musisz wyjaśniać wszystkiego. Im więcej przemyśleń wzbudzisz w odbiorcy, tym lepiej! Najważniejsze to znaleźć temat, który chcesz opisać. Stopniowo twórz kolejne wersy, starając się przekazać jak najwięcej treści używając powyższych cech wiersza białego. I pamiętaj – trening naprawdę czyni mistrza!