Najlepsze książki horrory

Czym charakteryzują się najlepsze książkowe horrory?

Warto pamiętać, że horrorami nazywamy nie tylko książki mające wzbudzić w czytelniku najwyższe przerażenie, ale także utwory posiadające nadnaturalne zdarzenia w fabule i trzymającą w napięciu atmosferę, niekoniecznie dążącą do przerażenia cię śmiertelnie. Dlatego zarówno fani najwyższych emocji, jak i ciekawej akcji osadzonej w nieco fantastycznych realiach (stąd określenie choćby słowiańskich horrorów) mogą znaleźć tu coś dla siebie. Warto mieć to także na uwadze wybierając i oceniając książkę, aby się negatywnie nie zaskoczyć. Choć badacze od lat poszukują odpowiedzi na pytanie co to jest literatura grozy, to większość czytelników niestroniących od wyrazistego klimatu takich powieści bez problemu potrafi powiedzieć, jakie horrory polecają innym.

Jedni powiedzą, że najlepsze książkowe horrory to te, które są najstraszniejsze. NIe sposób się z nimi nie zgodzić – szczególnie, że w porównaniu do filmów twórcy powieści nie mają tak prostych sposobów na wywołanie strachu u czytelnika. Niemniej wielu się to udaje, a stopniowe budowanie trudnych sytuacji, zagęszczenie atmosfery, odkrywanie kolejnych tajemnic i przerażających szczegółów wiele osób przyprawi o szybsze bicie serca. Warto tu wspomnieć o „Miasteczku Salem” Stephena Kinga czy „Otchłani zła” Maxime Chattam. 

Najlepsze książki grozy bazują przede wszystkim na wyobrażaniu sobie przez czytelnika przedstawionych scen. Operując plastycznym obrazem lub wręcz przeciwnie – niedopowiedzeniami, autorzy przyciągają uwagę i nie pozwalają na oderwanie się od powieści. Im większa immersja, tym łatwiej ulec klimatowi książkowego horroru oraz celowi stawianemu przez autora. Zaskoczony i bezbronny wobec rozwiązań przyjętych przez twórcę czytelnik to chyba największe osiągnięcie dla pisarza horrorów.  Niektóre ciekawe książki horrory operują świadomymi zabiegami, mającymi nadać im określony sposób odbioru. Chodzi tu przede wszystkim o książki przerysowane, gdzie wyolbrzymienie i nadmierna wręcz szczegółowość opisów (a także wielu obrzydliwych scen) jest całkowicie celowa. Można tu wymienić choćby książkę „Rytuał” Grahama Mastertona.

Według innych najlepsze książki horrory to takie, w których znajdziemy fantastyczne istoty. Wampiry, wilkołaki, strzygi czy upiory to świetny motyw przewodni książki i wcale nie musi to być romans (choć zapewne niejednej osobie właśnie to przyszło teraz na myśl). Moralność, nie-ludzkość, działanie według instynktu to motywy, które w doskonały sposób potrafią w rękach utalentowanego pisarza stworzyć atmosferę grozy. Nieprzewidywalność, wrogość  oraz brak akceptacji wobec motywacji nie-ludzkich zachowań często prowadzi do konfliktu między ludźmi a „potworami”. Możemy spotkać tu także duchy, obcych i inne postaci fantastyczne, dążące do eliminacji przeciwników lub przejęcia nad nimi kontroli. W takich działaniach zawsze czai się zło… Warto sięgnąć po „Kobietę w czerni. Rączkę” Susan Hill i  i „Dom na Wyrębach” Stefana Dardy.

Przeraża nas również motyw apokalipsy i niepokojących zjawisk, które są w stanie zniszczyć prawie całą ludzkość. Tajemnicze wirusy przemieniające ludzi w zombie lub powodujące śmierć w inny sposób to najczęściej dopiero punkt wyjścia dla historii o moralności, człowieczeństwie i pierwotnych instynktach, każących nam uważać innych za wrogów. Prawdziwa natura człowieka ujawnia się w chwili zagrożenia, dlatego książki o apokalipsie to ciekawe książki horrory. Czy walką o przetrwanie można usprawiedliwić wszelkie działania? Przykładem może być „Bastion” Stephena Kinga i „Strażak” Joe Hilla.

Innym zagadnieniem poruszanym w horrorach są czary i siły magiczne, klątwy, rytuały używane do czynienia zła. Wiedźmy nie zawsze stosowały swoją wiedzę, by czynić dobro… Ciekawe książki horrory to często historie osób posiadających niezwykłą moc. Przykłady to „Inkub” Artura Urbanowicza czy „Sprzedaliśmy dusze” Grady Hendrix.

Przeraża nas nie tylko to, co wpływa na bohaterów zewnętrznie. Dla wielu nawet straszniejsze wydaje się to, co dzieje się z bohaterami pod wpływem niespodziewanych i tajemniczych wydarzeń. Zaburzenia psychiczne, opętanie, stany paranoiczne to tematy, które są równie tajemnicze, co przerażające dla większości czytelników, szczególnie jeśli dodamy do tego stopniowe popadanie w  szaleństwo i niepewność, co jest prawdą, a co tylko własnym wymysłem bohaterów. Dobrze skonstruowane i poprowadzone przez autora horrorów zmiany w psychice bohatera potrafią wstrząsnąć czytelnikiem i sprawić, że razem z nim zatraca poczucie rzeczywistości. Szaleństwo nas przeraża i bardzo dobrze wiedzą o tym twórcy dobrych książek horrorów. Jednym z przykładów może być „Lśnienie” Stephena Kinga lub  „Psychoza” Roberta Blocha.

Niekiedy trudno jest odróżnić horror od dobrze napisanego thrillera. Niepokojące wydarzenia z pogranicza realizmu i ingerencji sił nadprzyrodzonych w wielu książkach sprawiają, że lektura jest wciągająca i nie pozwala się od niej oderwać, a dopiero ostateczne rozstrzygnięcie przynosi nam pewność, czy użyto tam wątków nadnaturalnych. Dobrymi przykładami są „Statek śmierci” Yrsa Sigurdardóttira i „Zimna fala” Jarosława Klonowskiego.

Klasyka horroru – książki

W każdym rankingu książek horrorów pojawia się jedno nazwisko. Stephen King to niezaprzeczalny autorytet w dziedzinie tego gatunku. Jego styl ewoluował przez lata, zmieniała się tematyka i poziom strachu, który jego książki mogły (lub zapewne miały w zamyśle autora) w czytelnikach wywołać. Właśnie ta różnorodność sprawia, że wiele dzieł uznawanych za najlepsze to książki Stephena Kinga i od lat sprzedają się w rekordowych liczbach egzemplarzy. Na czele zestawień najczęściej plasują się te same tytuły, o których trzeba wspomnieć mówiąc o klasykach horroru. 

„Smętarz dla zwierzaków” (wcześniej wydana jako „Cmętarz zwieżąt”) to jedna z wcześniejszych pozycji stworzonych przez autora. Młoda rodzina przeprowadza się do wymarzonego domu. Idylliczna codzienność zostaje zakłócona przez wydarzenia związane z obecnością cmentarza dla zwierząt, znajdującego się w pobliżu. Ta powieść psychologiczna od pierwszych stron urzeka swoim klimatem. Inną często pojawiającą się powieścią w rankingach książek horrorów jest „To”. Opowieść o grupie dzieci, która musi zmierzyć się z własnymi lękami i koszmarami ucieleśnionymi w rzeczywistości to jeden z najciekawszych pomysłów na powieść grozy. Dość często wymieniana jest również „Carrie”, choć – co ciekawe – uważana jest zarówno za książkę dla młodzieży, jak i dorosłych. To powieść z ważnym przesłaniem, a losy prześladowanej nastolatki mogą być ważną nauką dla wielu czytelników. Duża popularność autora może się wiązać również z wielokrotnymi ekranizacjami powieści Stephena Kinga, jednak autor nie raz udowodnił swój kunszt literacki. Niewątpliwym klasykiem horroru jest też „Egzorcysta” Williama Petera Blatty. Dwunastoletnai dziewczynka podczas rytuału z użyciem tabliczki ouija nawiązuje kontakt z demonem i zostaje opętana. W jej otoczeniu dochodzi do paranormalnych zjawisk. Czy uda się ją uratować…? Jedna z lepszych pozycji o opętaniu!

Mówiąc o klasykach książkowego horroru musimy cofnąć się również o wieki wstecz. Horror nie zawsze był narzędziem do wzbudzania ogromnego strachu w czytelniku, długo był związany raczej z niepokojącą atmosferą, wzbudzającymi obawę istotami, pojawiającymi się na kartach powieści, ludowymi motywami związanymi ze śmiercią. 

„Zew Cthulhu” H. P. Lovecrafta to książka budząca często mieszane uczucia w czytelnikach. NIe każdemu się spodoba jako horror, jednak nie można nie docenić ogromnego wpływu tej książki na kolejnych twórców powieści oraz szeroko pojętą popkulturę. Napisana z ogromnym rozmachem, posiadająca wręcz własną mitologię Cthulhu, twórczość Lovecrafta wywarła niezaprzeczalny wpływ na fantastykę i ma rzeszę oddanych fanów do dziś.

„Dziecko Rosemary” Iry Levina to kolejna historia znana raczej jako fimlowy horror na podstawie książki, jednak warto sięgnąć również po wizję samej autorki. Jeden z pierwotnych lęków, czyli strach o swoje nienarodzone dziecko to główny motyw tej opowieści, a przeczuwająca złego matka stara się uchronić przed nim siebie i swoje dziecko.. Jej wzrastająca obawa przed urodzeniem potomka Szatana prowadzi do coraz większych problemów psychicznych.

Również Edgar Allan Poe to autor, którego nie można pominąć w zestawieniu najlepszych książek grozy. Jego opowiadania zebrane w wielu książkach to absolutna klasyka horroru, opowieści niesamowitych i tekstów z mrocznym klimatem. Dużo miejsca autor poświęca w nich śmierci i motywowi życia po niej. „Drakula” Brama Stokera i „Frankenstein” Mary Shelley to kolejne książki, którą na pewno kojarzy każdy z nas. Historia jednych z najczęściej wykorzystywanych popkulturowych motywów, czyli wampirów oraz ożywionych zwłok (w przeciwieństwie do zombie, posiadających inteligencję) są absolutną klasyką i ukształtowały wielu późniejszych twórców. Klimat, dywagacje na temat dobra i zła, zapadające w pamięć postaci – to tylko niektóre z ich zalet. 

Równie wciągającą i mającą ogromne znaczenie w popkulturze jest książka „Upiór Opery” Gastona Leroux. Historia tajemniczego Upiora żyjącego w podziemiach opery i jego miłości do tamtejszej wokalistki to ciekawa książka horror, w którym sceny komediowe mieszają się z zemstą na pracownikach teatru za niedotrzymywanie warunków stawianych przez genialnego, choć oszpeconego Eryka. Jeśli natomiast poszukujesz polskiego dzieła, które może pretendować do miana najlepszego książkowego horroru, sięgnij po „Ymar” Marii Magdaleny Kałużyńskiej. To jedna z najciekawiej skonstruowanych, napisanych i poprowadzonych historii w tym gatunku, jakie powstały od 2000 roku.