Literatura renesansu. Jakie są jej najważniejsze cechy i których twórców tego okresu zdecydowanie trzeba znać?

Jakie są podstawowe cechy literatury renesansu?

Literatura i kultura renesansu, podobnie jak literatura baroku i innych epok historycznych, ma ogromny wpływ na obraz współczesności. Jak w takim razie w szczegółach wygląda charakterystyka literatury renesansu? 

• Człowiek przede wszystkim. Jedną z najważniejszych cech literatury renesansu jest umiejscowienie człowieka w centrum zainteresowań, czyli humanizm. Jednocześnie, twórcy renesansowi byli przywiązani do idei piękna, dlatego ich dzieła musiały być uporządkowane i harmonijne.
• Coraz częstsze wykorzystanie druku. W epoce średniowiecza utwory literackie były spisywane ręcznie. Wynalezienie druku upowszechniło dostęp do literatury – książki stały się tańsze. 
• Wykorzystanie języków narodowych. W średniowieczu duża część utworów literackich powstawała po łacinie. W okresie odrodzenia coraz bardziej popularne stawało się tworzenie w językach ojczystych, czego doskonałym przykładem jest twórczość Mikołaja Reja.
• Różnorodna tematyka. Twórcy literatury renesansu w Polsce i Europie nie bali się podejmowania różnych tematów. W tym czasie chętnie podejmowano tematy polityczne, filozoficzne, społeczne. Tematy literatury renesansu cechuje więc szeroka rozpiętość i duża różnorodność.
• Czerpanie z antyku. Jak wcześniej wspomnieliśmy, odrodzenie oznaczało powrót do kultury antyku oraz zainteresowanie rodzajami i gatunkami literatury antycznej. Jest to widoczne szczególnie w literaturze tamtego okresu, która pełnymi garściami czerpała z popularnych w antyku form literackich. W związku z tym, w czasie odrodzenia ponownie sięgnięto po pisane już w starożytności treny. Upowszechniły się również fraszki, które wyewoluowały ze starożytnego epigramatu. 

Literatura renesansu: twórcy i dzieła, które zasługują na Twoją uwagę

Do najwybitniejszych przedstawicieli literatury renesansu należy, między innymi, Francesco Petrarka – włoski poeta i pisarz, który ma na swoim koncie takie wybitne renesansowe dzieła literackie jak: „O znakomitych mężach”, „O postępowaniu w dobrej i złej doli” czy „Psalmy pokutne”. Bardzo znane są również sonety Petrarki pisane do Laury. Wśród najwybitniejszych przedstawicieli literatury renesansu w Europie znajduje się również Giovanni Boccaccio, autor słynnego „Dekameronu” – zbioru aż 100 nowel. 10 mieszkańców Florencji, którzy opuścili miasto ze strachu przed epidemią przez 10 dni opowiada jedną historię. „Dekameron” to doskonałe studium renesansowego społeczeństwa. Wiliam Szekspir to kolejny twórca literatury renesansu, który zdecydowanie zasługuje na bliższe poznanie. „Otello”, „Hamlet”, „Król Lear”, „Sen nocy letniej”, Romeo i Julia” – te dzieła do dzisiaj są wielką inspiracją dla świata literackiego i nie straciły swojej popularności. Inne nazwiska epoki renesansu to, na przykład, Luigi Pulci, Marcin Luter, Giovanni Pontano czy Erazm z Rotterdamu. 

Wzorce osobowe literatury renesansu

Wzorce osobowe były popularne w literaturze średniowiecza. Wówczas literatura bazowała przede wszystkim na wzoru króla, rycerza oraz świętego. W okresie renesansu również uprawiano literaturę parenetyczną, czyli literaturę promującą określone wzorce zachowania lub pożądane postawy. W literaturze renesansowej na pierwszy plan wysuwa się wzorzec ziemianina, który dba o swoją ziemię i realizuje nałożone na niego powinności. W wykreowanym przez Mikołaja Reja wzorcu idealnym ziemianinem jest sprawny gospodarz i dobry obywatel. Innym ważnym wzorcem osobowym epoki odrodzenia jest poeta doctus – człowiek wykształcony, mający dużą wiedzę na temat antyku (charakterystyczne dla renesansu), znający łacinę i grekę. W literaturze parenetycznej epoki odrodzenia obecny był również, między innymi, wzorzec osobowy patrioty.

Literatura renesansu w Polsce

Literatura polskiego renesansu ma wiele do zaproponowania współczesnemu czytelnikowi. Jej czołowym przedstawicielem jest Mikołaj Rej, do którego najważniejszych utworów należą takie pozycje, jak: „Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem”, „Źwierzyniec” oraz „Wizerunek własny żywota człowieka poczciwego”. Czytając utwory Reja warto zwrócić uwagę na język autora, który jest doskonałą próbką ówczesnego języka potocznego ludzi podobnego mu stanu.

Jan Kochanowski to kolejny polski pisarz epoki renesansu. Znany przede wszystkim z trenów pisanych po śmierci swojej córeczki – Urszuli, ma na swoim koncie również inne ciekawe utwory: „Odprawę posłów greckich”, „Psałterz Dawidów” czy poemat „Satyr albo Dziki Mąż”. W twórczości Jana Kochanowskiego bardzo duże znaczenie mają również fraszki. W epoce renesansu tworzyli również: Mikołaj Sęp – Szarzyński, Andrzej Dębowski, Stanisław Orzechowski i Klemens Janicki. 

PODSUMUJMY: w epoce renesansu, inaczej określanej mianem odrodzenia, twórcy zaczęli się na powrót interesować kulturą antyku. Stąd popularność antycznych form literackich oraz języka łacińskiego i greckiego. Do najbardziej znanych twórców tego okresu należą, między innymi: Mikołaj Rej, Jan Kochanowski, Giovanni Boccaccio oraz Francesco Petrarka.