Sofokles - sylwetka autora

Sofokles urodził się w V w. p.n.e. w Kolonos. Już jako młody chłopiec przejawiał zdolności artystyczne, otrzymał również gruntowne wykształcenie. W wieku 16 lat przewodził chórowi chłopięcemu, który witał zwycięzców bitwy pod Salaminą. Sofokles był znany nie tylko jako twórca tragedii antycznych, ale także jako przywódca wojskowy, kapłan oraz polityk. Dzięki swoim rozległym talentom oraz zdolnościom przywódczym zdobył sławę już za życia. Wraz z Ajschylosem oraz Eurypidesem uważany jest za jednego z najważniejszych greckich dramatopisarzy antycznych. 

Twórczość Sofoklesa zachwyca swoją uniwersalnością do dziś, dlatego wciąż chętnie jest wystawiana na deskach teatru (zarówno w wersji oryginalnej, jak i bardziej przystosowanej do współczesnych realiów). Jego dramaty stanowiły też inspirację dla innych twórców. Jednym z najbardziej znanych bezpośrednich nawiązań do książek Sofoklesa jest „Antygona w Nowym Jorku” Janusza Głowackiego. 

Dlaczego utwory Sofoklesa są uznawane za jedne z najlepszych dramatów antycznych? 

Sofokles w swoim długim, około dziewięćdziesięcioletnim życiu napisał ponad sto tragedii i dramatów. Niestety w całości do naszych czasów przetrwało tylko siedem sztuk Sofoklesa. Autor w swoich dziełach dużo miejsca poświęca człowiekowi i jego przeżyciom w trakcie tragedii, jakich doświadcza.

Obecność fatum, czyli przeznaczenia, w książkach Sofoklesa, którego nie da się uniknąć pomimo podejmowanych prób, wpływa na losy jednostki. Mimo to ludzie w jego sztukach podejmują własne decyzje, chcąc samodzielnie wybrać drogę, jaką podążają. Dzieła Sofoklesa realizują w sposób wręcz podręcznikowy cechy antycznego dramatu: jedność czasu, miejsca i akcji, ważna rola chóru, obecność najwyżej trzech aktorów w jednej scenie. Istotne było również wykorzystanie wątków i bohaterów mitologicznych oraz uczynienie główną postacią jednostki wybitnej. 

Niewątpliwie najbardziej znanymi dziełami Sofoklesa są „Antygona” i „Król Edyp”. To rozważania na tematy filozoficzne, roli przeznaczenia w życiu i ponoszenia odpowiedzialności za własne decyzje. Nie bez przyczyny książki Sofoklesa stały się lekturami szkolnymi w szkołach średnich. Interpretacja jego dzieł to ciekawe zadanie nie tylko ze względu na fabułę, ale także ilość nawiązań mitologicznych oraz formę użytą w tworzeniu tych sztuk. Edyp, Antygona czy Elektra Sofoklesa to postaci skonstruowane po mistrzowsku, a ich rozterki moralne wykraczają poza czasy autora i stają się uniwersalne również dla współczesnych czytelników. Dzięki jego twórczości mity stały się bliższe ludziom i zmusiły do spojrzenia na bohaterów przez pryzmat sytuacji, w jakiej się znaleźli.