Knut Hamsun - sylwetka autora

Norweski pisarz Knut Hamsun jest uznawany za pioniera modernizmu w literaturze, zwłaszcza w powieści psychologicznej i egzystencjalnej, które w pełni rozwinęły się w drugiej połowie XX wieku. Urodził się jako czwarte z siedmiorga dzieci ubogiego krawca na wsi. Jako młody człowiek pracował w różnych zawodach, w tym jako czeladnik szewski, subiekt, kamieniarz oraz nauczyciel w szkole podstawowej. W latach osiemdziesiątych dwukrotnie emigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie podejmował się pracy jako buchalter, motorniczy tramwaju i robotnik budowlany. Refleksje z pobytu w Ameryce opisał w książce "Fra Det moderne Amerikas Aandsliv" (1889). Powrócił do Norwegii z obawą o swoje zdrowie, lecz będąc w ojczyźnie, odzyskał siły.

Pierwszym dziełem, które przyniosło mu uznanie krytyków, była powieść "Głód" (norw. "Sult", 1890, wyd. pol. 1892). W tej książce Hamsun odstępuje od dziewiętnastowiecznego naturalizmu psychologicznego, koncentrując się na wewnętrznych przeżyciach głodującego mężczyzny zmagającego się z codzienną walką o przetrwanie. Powieść ta stała się prekursorem modernizmu w literaturze, zapowiadając twórczość Franza Kafki i innych pisarzy XX wieku, którzy badali pustkę egzystencji w kontekście cywilizacyjnym. W "Głodzie" tradycyjne dialogi zostały zastąpione opisami marzeń, urojeń i obsesji głównego bohatera.

Kolejne dzieła Hamsuna również odrzucają tradycyjną interpretację psychologiczną i refleksję filozoficzno-społeczną. Powieść "Misteria" (norw. "Mysterier", 1892) uważana jest za jedno z najważniejszych osiągnięć autora. Inną znaczącą pracą z tego okresu jest "Pan" z 1894 roku. Po 1910 roku w twórczości Hamsuna zaczęły dominować wątki społeczne, a ton stał się mniej agresywny, bardziej melancholijny.

Jego dziełem uważanym za arcydzieło jest "Błogosławieństwo ziemi" (norw. "Markens Grøde", 1917), za które w 1920 roku otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Włóczęga niezgadzający się z normami społecznymi stał się centralną postacią trylogii obejmującej "Włóczęgi" (1927, wyd. pol. 1929), "August Powsinoga" (1930, wyd. pol. 1931) i "A życie toczy się dalej" (1933, wyd. pol. 1958). Duże uznanie zdobył także jego zbiór poezji "Det vilde Kor" (Dziki chór) z 1904 roku.

Przed II wojną światową i w jej trakcie Hamsun popierał Adolfa Hitlera i nazizm, co po wojnie spowodowało, że stanął przed sądem i był obiektem ogólnonarodowego ostracyzmu. W 1942 roku spotkał się z Hitlerem, a rok później przekazał Josephowi Goebbelsowi swój medal Noblowski na znak podziwu. Nawet w maju 1945 roku opublikował artykuł wychwalający Hitlera. Po wojnie, zbliżając się do dziewięćdziesiątych urodzin, został skazany za zdradę ojczyzny na wysoką grzywnę, co zrujnowało jego majątek i trafił do szpitala psychiatrycznego. Tam powstała jego powieść "Na zarośniętych ścieżkach" (norw. "På gjengrodde Stier", 1949), która została napisana po długiej przerwie w jego twórczości. Hamsun był przedstawicielem subiektywizmu w prozie norweskiej i laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1920, a jego prace były porównywane do twórczości Hezjoda.