28 października 2021

Zdrobnienia w literaturze. Czym są i jaką funkcję pełnią?

4 min

Literatura korzysta z wielu rozwiązań mających urealnić lub ubogacić jej warstwę językową. Przykłady związków frazeologicznych czy różnego rodzaju językowa stylizacja sprawiają, że tworzone dzieło literackie nabiera innego charakteru. Dzisiaj zajmiemy się kwestią zdrobnień w literaturze. Spróbujemy wyjaśnić czym są, na jakiej zasadzie się je tworzy oraz jakie funkcje zdrobnienia rzeczywiście mogą pełnić. Zapraszamy do lektury.

Co to są zdrobnienia?
Jak tworzy się zdrobnienia?
Jaką funkcję zdrobnienia pełnią w literaturze?

Co to są zdrobnienia?

Zanim odpowiemy na pytanie, jaką rolę mogą pełnić zdrobnienia w literaturze, omówimy definicję tego pojęcia. Warto zaznaczyć, że sposób interpretacji zdrobnień jest uzależniony od tego, w jakim celu się ich używa. W praktyce, zdrobnienia to formy wyrazów używane w kontekście niewielkich rzeczy. Przykład? Bardzo małe biurko można nazwać biureczkiem, a stół o mniejszych rozmiarach stoliczkiem. Zdrobnienia są wykorzystywane również, jako zwroty do osób/przedmiotów, do których osoba mówiąca/pisząca odczuwa serdeczne, przyjazne uczucia. Przykład? Ulubionego królika często określa się z miłością mianem króliczka.

Jak tworzy się zdrobnienia?

W języku polskim zdrobnienia tworzy się poprzez odpowiednią modyfikację zdrabnianego słowa. Najczęściej do podstawowej wersji wyrazu dodaje się wymaganą końcówkę, na przykład, końcówkę -ek: pies ? piesek, Paweł ? Pawełek. To, jaka będzie to końcówka zależy od budowy zdrabnianego słowa. Przykładowo: jeśli chcesz zdrobnić słowo but, powiesz bucik, a nie butek, prawda? Zdrobnieniem od słowa drąg jest natomiast drążek. Trzeba więc pamiętać, że czasami wymagana jest większa modyfikacja wyrazu: krzak ?krzaczek. Wszystko zależy od tego, jaki rzeczownik/przymiotnik ulega zdrobnieniu i w jaki sposób kończy się dany wyraz.

Zobacz także: Jakie są podstawowe przykłady dialektyzacji w literaturze? Sprawdź!

Jaką funkcję zdrobnienia pełnią w literaturze?

Jaką funkcję pełnią zdrobnienia w języku komunikacji? Na co dzień zdrobnienia są używane przede wszystkim, jeśli mówiący chce podkreślić swoje uczucia w stosunku do danej rzeczy/osoby. Zdrobnienia są zwykle wykorzystywane w przypadku, kiedy dana osoba chce przemówić do kogoś/czegoś z czułością, akcentując swoje przyjazne odczucia. Jaka rolę natomiast mogą pełnić zdrobnienia w literaturze? Podobnie jak w przypadku języka codziennego, często przeznaczeniem zdrobnień jest podkreślenie ciepłych, serdecznych relacji lub okazanie czułości.

Zdrobnienia w literaturze mogą być wykorzystywane także, jako sposób na zaakcentowanie realności używanego przez postacie literackie języka. Na co dzień zdrobnienia znajdują się w powszechnym użyciu, dlatego ich występowanie w utworach literatury jest całkowicie naturalne. Zdrobnienie może być techniką akcentującą zaangażowanie w relacje z daną osobą/przedmiotem lub sentyment.

Jednocześnie jednak należy pamiętać, że zarówno w literaturze, jak i w języku potocznym, używanie zdrobnień nie zawsze ma wyłącznie aprobujący, życzliwy charakter. Czasami zdrobnienie jest wyrazem lekceważenia lub kąśliwości. Bywa, że zdrobnienia są użytkowane sarkastycznie i mają na celu wprowadzenie drobnej uszczypliwości. Na przykład, chcąc użyć złośliwie, sarkastycznie słowa panicz, można użyć wyrażenia – paniczyk.

PODSUMUJMY: zdrobnienia to rozwiązania językowe stosowane zarówno w literaturze, jak i w mowie potocznej. W obu przypadkach pełnią stosunkowo podobną funkcję, najczęściej mając na celu podkreślić życzliwy, uczuciowy i serdeczny stosunek do określonej osoby/przedmiotu czy zjawiska.