5 marca 2023

Najlepsze książki filozoficzne. Nie może ich u ciebie zabraknąć!

8 min

Które książki filozoficzne to lektury obowiązkowe dla miłośników filozoficznych rozważań? Od czego zacząć swoją przygodę z wielkimi myślicielami i ideami, które porywały ludzi na całym świecie? Czy istnieją warte przeczytania książki filozoficzne dla dzieci i młodzieży? W tym artykule znajdziesz informacje o ważnych dziełach filozoficznych i wskazówki na temat tego, jak rozpocząć tę fascynującą podróż.

Najważniejsze książki filozoficzne wszechczasów

Nie wszyscy urodziliśmy się z duszą filozofa. Jeśli jednak ktoś czuje w sobie potrzebę nieustannego poszukiwania wiedzy na tematy najbardziej podstawowe i uniwersalne oraz zastanawia się nad naturą człowieka i sensem życia, trzeba przyznać, że polski system edukacji nie ułatwia mu tego zadania. O filozofii uczymy się fragmentarycznie, zdobywając wycinki informacji na lekcjach historii, języka polskiego, wiedzy o społeczeństwie, religii czy etyki, podczas gdy na przykład licealiści we Francji mają ten przedmiot w szkole obowiązkowo. Jak zatem nadrobić stracony czas i pogłębić swoją wiedzę na temat filozofii? Z pomocą przychodzą książki filozoficzne, które trzeba przeczytać! Poniżej przedstawiamy zestawienie najważniejszych książek filozoficznych, które napisane zostały przez najsłynniejszych filozofów.

Wydana w 1637 roku „Rozprawa o metodzie” francuskiego filozofa René Descartesa (znanego także jako Kartezjusz) to hołd złożony królowej wszystkich nauk – matematyce. Autor tego filozoficzno-matematycznego traktatu proponuje nowatorską jak na ówczesne czasy metodę poznawczą opartą na matematyce. Zachęca przy okazji do sceptycznego spojrzenia na świat i zachodzące w nim zjawiska. Wielkie dzieło Kartezjusza dało podstawy do naukowego podejścia we współczesnych naukach ścisłych, np. biologii czy fizyce. Pamiętacie słynne słowa francuskiego filozofa „myślę, więc jestem”? Tak, to właśnie z tej pracy się one wywodzą.

W 1781 r. swój traktat filozoficzny zatytułowany „Krytyka czystego rozumu” ogłasza niemiecki filozof, Immanuel Kant. Autor stawia pytania o granice ludzkiego poznania i istotę metafizyki. Zwraca szczególną uwagę na możliwości poznawcze ludzi. Nie powinien dziwić zatem fakt, że jego dzieło porównywane było do znacznie starszej pracy „O obrotach sfer niebieskich” Mikołaja Kopernika – przypisywano mu podobny potencjał wywrotowy. I rzeczywiście, na zawsze zmienił on na przykład postrzeganie Boga czy idei wolności. Tę książkę naprawdę warto znać, podobnie jak inne ważne publikacje Kanta: „Krytykę praktycznego rozumu” i „Krytykę władzy sądzenia”.

Pozostając w kręgu filozofii niemieckiej, nie sposób nie wspomnieć o „Fenomenologii ducha” Georga W.F. Hegla, wydanej w 1807 r. Autor kreuje w niej system filozoficzny oparty na założeniu istnienia prawdziwego, absolutnego ducha, którego przejawami są fenomeny. Poddaje refleksji takie zjawiska, jak na przykład religia, rozum, samowiedza, świadomość. Z jego dorobku filozoficznego czerpał potem między innymi Karol Marks, dając początek marksizmowi.

Z kolei w 1949 r. ukazała się książka Simone de Beauvoir, która na zawsze zmieniła oblicze feminizmu. Francuska filozofa w „Drugiej płci” bezwzględnie demaskuje nierówności między mężczyznami i kobietami, które działają na niekorzyść pań, oraz funkcjonowanie świata zgodne z męskim punktem widzenia. Choć niektóre jej tezy mogą wydawać się dziś kontrowersyjne, to książka ta miała ogromny wpływ na kształtowanie się drugiej fali feminizmu. Zainteresował cię ten temat? Koniecznie sprawdź inne feministyczne książki, dostępne w ofercie Skupszopu.

Książki filozoficzne dla początkujących

Przejdźmy teraz do książek filozoficznych dla początkujących. Filozofia nie należy do najłatwiejszych dyscyplin naukowych, nic zatem dziwnego, że wiele osób poszukuje tytułów, które przybliżą im najważniejsze zagadnienia filozoficzne w sposób przejrzysty i przystępny. Wiele dobrych książek filozoficznych napisanych jest niestety trudnym i wymagającym szerokiej wiedzy językiem, co nie ułatwia ich przeczytania i zrozumienia najważniejszych fragmentów. Dlatego osobom, które dopiero zaczynają swoją przygodę z filozofią, polecamy publikacje, które nie zniechęcą ich na samym początku,a wręcz przeciwnie, zachęcą ich do zgłębiania tego tematu i poszerzania swoich horyzontów.

Zupełnym nowicjuszom proponujemy rozpoczęcie tej podróży od… szkolnych podręczników do filozofii. Wiele szkół średnich oferuje możliwość nauki filozofii jako dodatkowego przedmiotu i wspiera edukację uczniów przez rekomendowanie odpowiednich materiałów dydaktycznych. Warto jednak pamiętać, że takie podręczniki przedstawią poszczególne koncepcje i prądy filozoficzne w sposób uporządkowany (najczęściej zgodnie z chronologią), ale uproszczony i przystosowany dla początkującego odbiorcy. Mogą więc pominąć wiele niuansów, które w filozofii odgrywają ogromną rolę. Dlatego bardziej zaawansowani czytelnicy i znawcy tematu powinni sięgnąć po inne publikacje.

W ich przypadku dobrym wyborem mogą okazać się popularne kompendia wiedzy filozoficznej, jak na przykład kultowa już dziś, trzytomowa „Historia filozofii” Władysława Tatarkiewicza. Przeprowadzą one czytelników przez najważniejsze zagadnienia filozoficzne, pokazując ich ewolucję na przestrzeni wieków. Dzięki temu łatwiej będzie uchwycić podobieństwa i różnice między koncepcjami poszczególnych filozofów, którzy nie działali przecież w myślowej próżni, a ich przemyślenia często nawiązywały lub wprost odwoływały się do poglądów poprzedników. Takie kompendia znacznie ułatwią przygotowanie się do lektury tekstów źródłowych i pomogą osadzić je w kontekście historycznofilozoficznym.

A może wśród książek o filozofii dla początkujących warto umieścić także biografie znanych filozofów? Zrozumienie skomplikowanych idei, często mocno oderwanych od realnego świata może okazać się trudne dla osób dopiero zaczynających się interesować tym tematem. Warto zacząć więc od konkretu, czyli człowieka. To, w jakich czasach i otoczeniu przyszło mu żyć, niejednokrotnie determinowało jego sposób myślenia i postrzegania rzeczywistości. Takie publikacje będą też nie lada gratką dla fanów i fanek literatury biograficznej. Warto także poszukać leksykonów, prezentujących sylwetki filozofów i przy okazji prezentujących najważniejsze informacje na temat ich poglądów.

Książki filozoficzne dla młodzieży

Czy filozofia to dziedzina zarezerwowana wyłącznie dla dorosłych? Oczywiście, że nie! Młodzież ma w sobie naturalną ciekawość, która pozwala im kwestionować i krytycznie analizować zastany porządek świata. Aby robić to mądrze, potrzebuje jednak narzędzi, których dostarczą jej książki filozoficzne dla młodzieży, przystosowane do młodszego odbiorcy. Na rynku wydawniczym znajdziemy wiele pozycji o tej tematyce skierowanych do młodszego czytelnika. W przypadku młodzieży dobrze sprawdzą się książki popularnonaukowe, które nawet najtrudniejsze zagadnienia przybliżają w zrozumiały i zarazem ciekawy sposób.

Nietypową książką filozoficzną dla młodzieży jest „Świat Zofii”, autorstwa norweskiego pisarza Josteina Gaardera. Ma ona formę powieści, w której główna bohaterka, Zofia Amundsen, pewnego dnia zaczyna otrzymywać tajemnicze listy, opisujące jej historię filozofii od najdawniejszych czasów. Razem z nastolatką czytelnik udaje się więc w fascynującą podróż przez wieki. Nie jest to męcząca wyprawa – solidne porcje filozoficznej wiedzy urozmaicane są fabularyzowanymi przygodami Zofii, co czyni książkę lżejszą i łatwiejszą w odbiorze. To idealny pomysł na prezent dla twojego dziecka, jeżeli chcesz zainteresować je tym tematem.

Książki filozoficzne dla dzieci

Wiedza filozoficzna jest więc dostępna dzięki książkom dla nastolatków i dorosłych. A czy istnieją książki filozoficzne dla dzieci? Z całą pewnością tak! Nie łudźmy się jednak – w przypadku młodszych dzieci nie sprawdzą się publikacje opisujące sylwetki filozofów i koncepcje filozoficzne. Pamiętajmy, że dla dzieci świat składa się z zaskoczeń i tajemnic, które odkrywają pod opieką najbliższych i wspólnie z rówieśnikami. Dlatego najlepiej podarować swojej pociesze książkę pełną ciekawostek, frapujących pytań o rzeczy najprostsze i zarazem najtrudniejsze.

W takim duchu utrzymana jest choćby seria „Dzieci filozofują”, stworzona przez francuskiego pisarza i naukowca, Oscara Brenifiera. Autor za pośrednictwem bohaterów zastanawia się w niej nad sprawami kluczowymi w życiu dziecka, choć nie zawsze jeszcze uświadomionymi, takimi jak na przykład uczucia, piękno, dobro i zło. Książki te uczą i skłaniają do refleksji zarówno dziecko, jak i rodziców, dlatego warto czytać je wspólnie. Podobnie jak „Bajki filozoficzne” Michela Piquemala, wspierające umiejętność krytycznego myślenia wśród najmłodszych. Książka zawiera opowieści z różnych części świata i umiejętnie wprowadza młodego czytelnika w świat filozofii.