Spojrzenie i obraz. Traktat o malarstwie

Książka „Spojrzenie i obraz” stanowi esencję artystycznych przeżyć Jacka Antoniego Zielińskiego, malarza i rysownika urodzonego w 1936 roku w Warszawie. Zieliński, ceniony jako "artysta piszący", łączy różne formy sztuki, ze szczególnym akcentem na sztuki piękne i literaturę, poruszając się swobodnie w rozmaitych gatunkach literackich, nie ograniczając się jedynie do sztuk plastycznych. Dzieło to stanowi kulminację jego literackiej działalności, będąc syntezą przemyśleń dotyczących sztuki, które wywodzi ze studiowania dzieł od czasów prehistorycznych po współczesność, naukowej wiedzy na temat istnienia i natury ludzkiej percepcji oraz własnych doświadczeń jako artysty i pedagoga. Zieliński swoją przygodę z pisarstwem o sztuce rozpoczął jeszcze podczas studiów, debiutując już w 1957 roku. Pisał teksty do katalogów wystaw, które sam organizował lub współorganizował, a także znany jest jako autor podręczników dla nauczycieli i instruktorów plastyki. W swoich artykułach i książkach ukazuje znajomość zarówno kultur zachodnich, jak i wschodnich, szczególnie ceniąc dorobek chiński i indyjski. Przemyślenia dotyczące rozmaitych epok i kręgów kulturowych często podpiera przykładami z literatury, muzyki oraz osiągnięć nauki. Przez całe życie dążył do zrozumienia człowieka i istnienia, w jego poszukiwaniach można odnaleźć inspiracje zaczerpnięte od Pierre’a Teilharda de Chardin, jak również od egzystencjalistów. „Spojrzenie i obraz. Traktat o malarstwie” to dzieło nietypowe, przeciwstawiające się głównym nurtom współczesnej kultury. Zieliński nie trzyma się surowej, zobiektywizowanej formy traktatu, wplatając w wykład o kluczowych elementach malarstwa żywe przykłady, anegdoty, wspomnienia oraz ujęcia z prac artystów, myślicieli i historyków sztuki. Książka zawiera również przykłady fikcyjnego pisarstwa Zielińskiego, które ilustrują jego najważniejszą tezę: że człowieczeństwo to nie stan, lecz proces, wymagający długotrwałego i aktywnego wysiłku.