28 kwietnia 2022

Konwencje literackie: co musisz o nich wiedzieć?

3 min

Literatura na przestrzeni wieków ulegała dużym zmianom. W praktyce oznaczało to pojawianie się nowych gatunków oraz przełamywanie ich granic. Również dzisiaj pełnymi garściami czerpiemy z literatury starożytności i średniowiecza, a pewne motywy literackie charakterystyczne dla tych epok na stałe zapisały się w naszej literaturze i „przewijają” się przez utwory pochodzące z różnych epok. Dzisiaj wyjaśnimy Ci, co to jest konwencja literacka, jakie są jej rodzaje i najważniejsze przykłady. To wiedza, którą „przemycają” podręczniki do szkoły podstawowej i liceum oraz lektury i pomoce szkolne przeznaczone do nauki języka polskiego.

Co to są konwencje literackie?
Konwencje literackie: rodzaje
Konwencje literackie: przykłady

Co to są konwencje literackie?

Najprościej wyjaśniając, konwencje literackie to nic innego, jak zbiór zasad, zgodnie z którymi ma być napisany konkretny utwór, żeby należeć do określonej grupy. W ramach konwencji ważne są więc, na przykład, cechy gatunków literackich, podejmowana przez pisarzy tematyka, sposób przedstawienia opisywanej rzeczywistości itp. Oczywiście, nie oznacza to, że każdy twórca zawsze trzyma się ustalonych konwencji. Wręcz przeciwnie, w historii literatury da się zauważyć wielokrotne przełamywanie konwencji oraz odważne eksperymenty literackie, które miały podkreślać określoną wymowę dzieła, lub – przede wszystkim – szokować jego odbiorców, zmuszając do głębszej analizy

Konwencje literackie: rodzaje

Zastanawiasz się, jakie są podstawowe rodzaje konwencji literackich? Zwróć uwagę na to, że w praktyce konwencje literackie można podzielić, między innymi, z uwagi na rodzaj utworu (wówczas mówimy o konwencji powieści, pieśni, sonetu, dramatu itp.) lub różne kierunki literackie. W przypadku konwencji dotyczących kierunków, wymienia się, na przykład: konwencję naturalistyczną. W literaturze poszczególnych epok wyrosło wiele typów konwencji literackich, ale tak jak wspomnieliśmy wcześniej, powszechne było ich łamanie lub łączenie, co owocowało nowatorskimi treściami. W tym miejscu warto jednak wspomnieć, że dla niektórych epok literackich charakterystyczne było jednak bardziej ścisłe trzymanie się określonych konwencji i wynikających z nich zasad.

Konwencje literackie: przykłady

Wiesz już, jakie są konwencje literackie, teraz czas na pokazanie konkretnych przykładów ich zastosowania. W konwencji realistycznej mieszczą się takie powieści, jak: „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej czy „Lalka” Bolesława Prusa. W konwencji naturalistycznej, za przykłady mogą służyć natomiast powieści: „Chłopi” Władysława Reymonta (warto zaznaczyć, że widoczna jest w niej także konwencja realistyczna) oraz „Ziemia” Emila Zoli. Do konwencji sentymentalizmu zalicza się z kolei, między innymi, sielankę „Laura i Filon” Franciszka Karpińskiego.

Wiesz już, co oznacza konwencja literacka! Mamy nadzieję, że dzięki tym wskazówkom lepiej zrozumiałaś(eś) pojęcie i potrafisz wymienić przykłady jego zastosowania.