25 czerwca 2022

Jak czytać ze zrozumieniem?

7 min

Czytanie jest jedną z najbardziej elementarnych umiejętności, której każdy z nas uczy się w szkole. Prawie niemożliwe jest funkcjonowanie we współczesnym świecie, jeśli nie opanujemy jej poprawnie już w najmłodszych latach. Czytanie umożliwia przyswajanie dalszej wiedzy, poszukiwanie wskazówek w codziennym życiu, porozumiewanie się z innymi osobami. Przestrzeń internetowa, która nie posiada dużych ograniczeń w ilości zawieranej treści, coraz częściej zmusza nas do pobieżnego śledzenia tekstów i selektywnego wyciągania z nich interesujących nas informacji. Jednak są sytuacje, gdy czytane przez nas teksty wymagają pełnego zrozumienia ich treści – dzieje się tak na przykład w przypadku pism urzędowych czy literatury fachowej. Istnieją sposoby, aby je lepiej zrozumieć, aby podnieść jakość naszej umiejętności czytania ze zrozumieniem i zwiększyć ilość informacji przyswajanych z każdego przeczytanego tekstu.

Co to jest czytanie ze zrozumieniem?
Techniki czytania ze zrozumieniem
Jak ćwiczyć umiejętność czytania ze zrozumieniem?
Jak szybko czytać ze zrozumieniem?
Jak nauczyć dziecko czytania ze zrozumieniem?

Co to jest czytanie ze zrozumieniem?

Czytanie ze zrozumieniem jest to umiejętność takiego analizowania tekstu, by przyswoić jak najwięcej treści w nim zawartej. Samo jednorazowe przeczytanie tekstu nie gwarantuje nam zrozumienia i zapamiętania jego treści; sprawia raczej, że orientujemy się co do ogólnej jego zawartości oraz możemy znaleźć odpowiedzi na nurtujące nas pytania. Jednak przy bardziej wymagających merytorycznie tekstach warto znać kilka prostych, choć nieintuicyjnych początkowo technik czytania ze zrozumieniem oraz szybkiego czytania, by tekst okazał się łatwiejszy w odbiorze, jego treść bardziej zrozumiała i możliwa do zapamiętania na dłużej

Techniki czytania ze zrozumieniem

Najważniejszym krokiem do podniesienia swoich umiejętności czytania, jest podzielenie tej czynności na poszczególne etapy. Pierwsze przeczytanie tekstu służy odpowiedzi na pytanie, o czym on jest i jakie informacje przekazuje. Należy zwrócić szczególną uwagę na tytuł, nazwy rozdziałów, tabele czy schematy, które zawiera. Na tym etapie powinno dać się już wyczuć intencję, co autor chciał w nim przekazać, główne przesłanie z niego płynące oraz konwencję literacką, w której został stworzony. Należy również wynotować i sprawdzić znaczenie wszystkich słów i wyrażeń, które nie są zrozumiałe dla czytelnika. Warto zapisać sobie pytania, na które będziesz potem poszukiwał odpowiedzi w tekście. Jeżeli przyszły ci do głowy jakieś uwagi podczas czytania tekstu, warto zanotować je na marginesie lub robić notatki na osobnej kartce i rozważyć je dogłębnie przy kolejnych etapach.

Drugi krok polega na analizie poszczególnych części tekstu. Należy podzielić jego zawartość na mniejsze części (akapity, rozdziały czy myśl przewodnią) i z każdego z nich spróbować wyciągnąć najważniejsze wnioski, kluczowe słowa oraz definicje. Warto zaznaczyć sobie najważniejsze fragmenty kolorami, aby w razie potrzeby łatwo je zlokalizować. Pomiędzy poszczególnymi akapitami można zapisać sobie ciąg przyczynowo-skutkowy odnośnie kompozycji i położenia tych informacji w tekście oraz co nowego wnoszą do już przeczytanego tekstu.

Ostatni etap, czyli synteza, jest bezpośrednią kontynuacją działań podjętych wcześniej – polega na porównaniu wniosków wyciągniętych podczas pierwszej lektury i rozszerzenie ich o całą wiedzę zdobytą podczas dokładnej analizy. Spróbuj streścić tekst i przedstawić jego podstawowe założenia, a także odpowiedzieć na pytania zapisane po pierwszym czytaniu bez ponownego zaglądania do jego treści. Pomocne wydaje się narysowanie graficznego schematu, ponieważ angażuje to obie półkule mózgowe i poprawia zapamiętywanie nowych informacji.

Żeby łatwiej było utrwalić zawartość tekstu, nie wahaj się wyobrażać sobie jego treści oraz polemizować z nim i porównywać do własnych poglądów, trochę jakbyś miał przygotować recenzję. Nawet jeżeli nie są one zgodne, to zwiększa to szansę na przypomnienie sobie jego założeń przez porównanie. Podsumuj, czy tekst okazał się przydatny, czy potrzebujesz rozszerzyć wiedzę o zagadnieniu o informację z innych źródeł.

Jak ćwiczyć umiejętność czytania ze zrozumieniem?

Z technicznego punktu widzenia powinniśmy zapewnić sobie dobre warunki do czytania ze zrozumieniem – presja czasu czy rozpraszające otoczenie wcale nie ułatwi tego zadania. Najlepiej być możliwie odprężonym i mieć pozytywne nastawienie do zapoznania się z tekstem.

Niestety, sama dokładna analiza nie zawsze wystarcza, aby w pełni go zrozumieć. Niekiedy potrzebna jest również wiedza, w jakim okresie on powstał albo jakie były okoliczności jego napisania, aby dobrze zrozumieć kontekst i jego relację z innymi utworami Warto również czytać różne teksty, aby trenować umiejętność czytania ze zrozumieniem na różnym materiale źródłowym.

Jak szybko czytać ze zrozumieniem?

Jest wiele metod uczących szybkiego czytania, jednak ilość nie zawsze idzie w parze z jakością przeczytanego tekstu. Należy dać sobie optymalny czas na przyswojenie treści, nie przyspieszając za bardzo, aby nie pominąć słów kluczowych albo takich, które zmieniają sens wypowiedzi. Czytane zbyt wolno sprawia że człowiek się dekoncentruje, traci połączenie logiczne pomiędzy początkiem a fragmentem obecnie czytanym. Należy też robić sobie regularne przerwy, co mniej więcej pół godziny analizy tekstu, ponieważ zwiększa to efektywność przyswajania wiedzy i zapobiega zmęczeniu. Dobra wiadomość jest taka, że umiejętność szybkiego czytania ze zrozumieniem zwiększa się wraz z ilością czasu poświęconą jej rozwojowi.

Jak nauczyć dziecko czytania ze zrozumieniem?

Mimo że uczymy się czytania już we wczesnym dzieciństwie, nie zawsze wystarczająco ćwiczymy czytanie ze zrozumieniem. Podstawowa umiejętność w tym okresie polega przede wszystkim na nauczeniu rozpoznawania kształtów liter i łączenia ich w ciągi mające logiczne znaczenie. Już samo to jest dla dzieci trudne i wymaga pełnej uwagi, jednak wraz z upływem czasu staje się to coraz bardziej naturalne. Dlatego warto zachęcać dziecko do czytania, jest ku temu wiele powodów. W tym momencie warto poświęcić dziecku dużo uwagi i pomóc mu w rozwijaniu czytania ze zrozumieniem.

Najlepiej sprawdza się uniwersalna metoda nauki poprzez zabawę, umożliwiająca jednocześnie spędzanie czasu z dzieckiem oraz wspieranie jego rozwoju. Może przyjąć formę wspólnego czytania, zakończonego zadawaniem pytań związanych z treścią, uzupełniania brakujących liter lub słów. Przydatne jest również towarzyszenie dziecku podczas odrabiania prac domowych (lecz nie robienie tego za nie!), co ułatwia sprawdzanie poziomu jego skupienia i czytania poleceń w całości. Ponadto można pytać dziecko o poszczególne słowa czy związki frazeologiczne by upewnić się, że rozumie je prawidłowo i wyrobić nawyk sprawdzania znaczenia tych nieznanych. Trudność mogą sprawiać wyrażenia metaforyczne, więc warto wspierać wyobraźnię dziecka, by nie odbierało każdego tekstu dosłownie. Przydatne jest też zwracanie uwagi, czy dziecko nie popełnia błędów językowych oraz zwracanie uwagi na język którym dziecko posługuje się w różnych sytuacjach. Dzieci mają tendencję do używania wyrażeń potocznych i unikania języka formalnego, co niestety utrudnia potem jego odbiór. Warto w ramach wspólnego czytania pokusić się o trudniejsze językowo teksty (oczywiście dopasowane do wieku dziecka), aby oswoiło się z jego brzmieniem.