8 maja 2019

Jak zostać tłumaczem książek?

8 min

Zawsze marzyłaś/marzyłeś o połączeniu swoich dwóch wielkich pasji: książek i języków obcych? W takim razie może praca, jaką jest tłumaczenie książek będzie dla Ciebie strzałem w dziesiątkę? Dzisiaj postaramy się uchylić nieco rąbka tajemnicy na temat tego, jak wygląda zawód, którym jest tłumacz książek!

Tłumaczenie książek: jak zacząć?
Jak przetłumaczyć i wydać książkę?
Ile trwa tłumaczenie książki?
Ile zarabia tłumacz książek?

Tłumaczenie książek: jak zacząć?

Kto to jest tłumacz książki? Jakie przymioty są niezbędne, jeśli chcemy zajmować się tą profesją? Praca, którą wykonuje tłumacz książek wbrew pozorom wcale nie jest takim prostym zadaniem. Dlaczego? Tłumaczenie książek z angielskiego na polski lub z innego języka obcego decyduje w pewnym sensie o tym, jak zostaną one odebrane przez czytelnika. Kiepskie tłumaczenie może mieć negatywny wpływ na książkę i zepsuć przyjemność płynącą z czytania, prawda? Jakie cechy warto mieć, jeśli interesuje nas praca, jako tłumacz książek?

Po pierwsze: tłumaczenie książki z angielskiego na polski itp. oznacza konieczność bardzo dobrej znajomości języka angielskiego lub innego języka obcego, w zależności od tego, w jakich tłumaczeniach się specjalizujemy. Na szczęście dzisiaj znajomość języków obcych nie jest zarezerwowana wyłącznie dla wąskiego grona osób. Można je doskonalić, na przykład, czytając książki w innym języku, łącząc w ten sposób przyjemne z pożytecznym.

Po drugie: tłumaczenie książki na inny język wymaga również od tłumacza pewnej lekkości pióra i umiejętności żonglerki słownej. Co to oznacza? Przetłumaczenie książki w wielu przypadkach jest zajęciem, które stawia tłumacza literackiego przed wyzwaniem, jakim jest przełożenie na inny język pewnych gier słownych, przysłów itp. w sposób, dzięki któremu będą one zrozumiane przez czytelnika. Załóżmy, że osoba wykonująca tłumaczenie książek na angielski musi przełożyć na ten język popularne w Polsce wyrażenie: jak sobie pościelisz, tak się wyśpisz. Co teraz? Nie zawsze dosłowne przełożenie tego powiedzenia będzie najlepszym rozwiązaniem, czasami tłumacze decydują się na zastosowanie aforyzmów powszechnym w danym języku, o podobnym wydźwięku interpretacyjnym.

Po trzecie: tłumaczenie książek z polskiego na angielski lub tłumaczenie w ramach innych języków obcych wymaga od tłumacza dotrzymywania terminów określonych w umowie. Tłumacz powinien być więc osobą solidną i umieć zaplanować sobie pracę w odpowiednich ramach czasowych, biorąc pod uwagę ilość bieżących zobowiązań, tempo pracy, trudność realizowanego zlecenia oraz ewentualne obowiązki rodzinne.

Jak przetłumaczyć i wydać książkę?

Zadanie, jakim jest przetłumaczenie książki wymaga konkretnych nakładów pracy, dlatego warto się do niego umiejętnie przygotować. Jak przetłumaczyć książkę z angielskiego na polski lub wykonać tłumaczenie z innych języków? O czym musi pamiętać tłumacz całej książki po niemiecku itp.? Przede wszystkim, priorytetowe znaczenie ma umiejętne zorganizowanie kolejnych etapów pracy i oszacowanie, jak dużo czasu w praktyce może zająć realizowane tłumaczenie.

Co więcej, tłumaczenie książek na polski, które są poświęcone konkretnej tematyce, może ułatwić wcześniejsze poszerzenie swojej wiedzy w tym konkretnym temacie, poznanie specjalistycznego słownictwa itp., co ma szansę zaprocentować w czasie przekładania tekstu. W przypadku tłumaczeń książek opcje są dwie: cała książka jest tłumaczona przez jedną osobę lub tłumaczenie to efekt współpracy z innymi tłumaczami – ważne jest, jaką formę pracy się preferuje, co jest kwestią indywidualną.

Ile trwa tłumaczenie książki?

Ile w praktyce może potrwać tłumaczenie książek z niemieckiego na polski lub z innych języków obcych? To zależy! Od czego? Wpływ na to ma szereg czynników, a jednym z najważniejszych jest indywidualne tempo pracy danej osoby. Tłumacz, który ma doświadczenie w zawodzie może ocenić, w jakim przedziale czasowym będzie w stanie zrealizować konkretne zlecenie. Co jeszcze decyduje o prędkości, z jaką można przełożyć daną książkę?

• Ilość stron – to całkowicie zrozumiałe, że im książka jest bardziej obszerna, tym więcej czasu trzeba będzie sobie zarezerwować na jej tłumaczenie i warto mieć to na uwadze podczas planowania pracy.

• Tematyka – w tym przypadku duże znaczenie mają indywidualne preferencje tłumacza. Jeśli tłumacz rzeczywiście dobrze się czuje w ramach danej tematyki, można zakładać, że tłumaczenie nie będzie nastręczało mu tak wielkich trudności. Co więcej, tematyka istotna jest również dla poziomu trudności tłumaczenia. Jeśli w trakcie tłumaczenia trzeba posługiwać się specjalistycznym słownictwem, wyjaśniać zawiłe mechanizmy działania itp. to tłumaczenie może zająć więcej czasu niż w przypadku prostych książek, które nie są pisane trudnym do zrozumienia językiem. W praktyce może się więc okazać, że przetłumaczenie dłuższej, ale prostszej w odbiorze książki zajmie mniej czasu niż przekład krótkiej, ale trudniejszej pozycji.

• Obciążenie – na tempo z jakim pracuje tłumacz ma wpływ oczywiście obłożenie, czyli ilość zleceń, jaką realizuję w tym samym czasie. Właśnie z tego powodu tak ważne w tym zawodzie są umiejętności organizacyjne.

• Doświadczenie – początkujący tłumacz literacki, który dopiero stawia pierwsze kroki w tej profesji może (chociaż nie musi!) pracować wolniej, niż osoba, która na tłumaczeniach zjadła przysłowiowe zęby. Oczywiście, doświadczenie jest istotne również ze względu na konkretną tematykę, przykładowo, jeśli dana osoba specjalizuje się głównie w książkach psychologicznych, przełożenie kolejnej książki traktującej o zagadnieniach z tej gałęzi wiedzy może być dla niej łatwiejsze niż dla tłumacza, który wcześniej nie miał do czynienia z literaturą tego rodzaju. Doświadczenie w tłumaczeniu książek ma jeszcze jedną bardzo dużą zaletę: pozwala ocenić swoje „moce przerobowe” i prędkość, z jaką będzie można w praktyce zrealizować konkretne zlecenie.

Ile zarabia tłumacz książek?

Dochodzimy do sedna – osoby, które są zainteresowane zawodem, jakim jest tłumacz literacki na pewno zadają sobie pytanie: ile kosztuje przetłumaczenie książki? Od czego w praktyce są uzależnione zarobki tłumacza książek? Istotnych jest w tym przypadku kilka czynników:

• Ilość zleceń: to, jak dużo zleceń zrealizuje tłumacz literacki jest nierozerwalnie związane z jego zarobkami.

• Długość tłumaczenia: im dłuższe jest tłumaczenie, tym więcej pracy trzeba włożyć w jego wykonanie, co może przełożyć się na zarobki tłumacza. Oczywiście, podstawowe znaczenie ma również fakt, czy całość tłumaczenia wykonywana jest przez jedną osobę, czy na przykład praca jest dzielona na dwójkę tłumaczy.

• Trudność tłumaczonego tekstu: w tym przypadku pierwsze skrzypce grają nakłady pracy, które trzeba zainwestować w wykonanie określonego tłumaczenia. Jeśli zlecenie jest bardzo wymagające i naszpikowane specjalistycznym słownictwem, bardzo prawdopodobne, że zrealizowanie tłumaczenia będzie potrzebowało większej ilości czasu.

REASUMUJĄC: praca z literaturą wymaga posiadania konkretnych predyspozycji, przykładowo, zastanawiając się jak zacząć pracę, jako ilustrator książek trzeba podkreślić potrzebę posiadania wyobraźni. Profesja tłumacza literackiego z kolei pomaga połączyć dwie pasję: miłość do języków obcych oraz książek. Osoba, która chce pracować w charakterze tłumacza książek powinna jednak cechować się sumiennością i terminowością oraz bardzo dobrze znać język, z którego tłumaczenia chce wykonywać. Ponadto, w pracy tłumacza pomocne jest „lekkie pióro” i umiejętność bawienia się słowami, dzięki czemu można zgrabnie przekładać konkretne wyrażenia. To, jak długo trwa tłumaczenie tekstu jest uzależnione od szeregu czynników, między innymi: posiadanego doświadczenia, stopnia zawiłości treści, tematyki czy długości przekładu. Na zarobki tłumacza literackiego natomiast wpływa ilość realizowanych zleceń, tempo ich wykonywania, stopień trudności oraz ilość stron tłumaczenia. Warto pamiętać, że tłumaczenie książek ma ogromne znaczenie dla ich odbioru przez czytelników, tłumacz musi przełożyć tekst w sposób, który odda jego pierwotny sens, ale jednocześnie będzie atrakcyjny z punktu widzenia odbiorcy.