28 kwietnia 2022

Jak wygląda budowa wiersza?

3 min

Bardzo możliwe, że doskonale zdajesz sobie sprawę z tego, że cechą charakterystyczną wierszy, bez względu na podejmowaną tematykę jest operowanie różnego rodzaju środkami stylistycznymi. Podobnie rzecz się ma, jeżeli chodzi o środki retoryczne. Ale co z budową wiersza? Czy potrafisz wymienić jej podstawowe elementy? W tym artykule spróbujemy wyjaśnić, co to jest budowa wiersza, dlatego jeżeli interesuje Cię ten temat, zapraszamy do dalszej lektury.

Co to jest budowa wiersza?
Z czego składa się budowa wiersza?
Od czego zależą cechy budowy wiersza?

Co to jest budowa wiersza?

Struktura wiersza w dużej mierze zależy od tego, z jakim rodzajem utworu masz do czynienia, ale generalnie da się wyróżnić kilka kluczowych elementów, które mają podstawowe znaczenie dla konstrukcji dzieła. Ogólnie pojęcie budowy wiersza można wyjaśnić jako specyficzną konstrukcję utworu wierszowanego. Sam wiersz jest natomiast utworem, który często zawiera rytm i rym (chociaż w poezji funkcjonują również wiersze białe, czyli bezrymowe). Tym co wyróżnia wiersz od utworów prozatorskich jest charakterystyczny porządek treści, czyli, wspomniana już wcześniej, budowa. Warto podkreślić, że konstrukcja utworu jest ważna z uwagi na prawidłową budowę interpretacji wiersza. Już sama jego struktura może mieć bowiem znaczenie dla właściwego odczytania jego przekazu.

Z czego składa się budowa wiersza?

Regularna budowa wiersza składa się ze strof, wersów, sylab oraz rymów. Właściwa analiza budowy wiersza pokazuje, ile jest w nim strofie, a następnie, ile jest wersów w pojedynczej strofie oraz sylab w wersie. Jako strofę definiuje się pojedynczą zwrotkę wiersza składającą się z wersów. Strofy są widocznie wydzielone w strukturze wiersza. Wersy to z kolei poszczególne linijki analizowanego wiersza. Definicje rymów najlepiej natomiast wyjaśnić na konkretnym przykładzie: dym – prym, woda – kłoda, chwali – zapali. Rym oznacza więc wyrazy, które mają takie same lub podobne końcówki. W przypadku wierszy, rymy pojawiają się zdecydowanie częściej na końcach wersów. Nie jest to jedna niezbędny element budowy wiersza, ponieważ, jak już wspominaliśmy, w poezji funkcjonują również wiersze białe.

Od czego zależą cechy budowy wiersza?

Analizując cechy budowy wiersza warto zwrócić uwagę na to, że w dużej mierze są one uzależnione od tego, do jakiego rodzaju utworów poetyckich dany utwór jest zaliczany. Budowę wersyfikacyjną determinuje zastosowany system wersyfikacyjny. Może to oznaczać, między innymi, zastosowanie takiej samej liczby wersów w strofach całego wiersza lub wręcz przeciwnie – brak sztywnych zasad pod tym względem. Cechy struktury utworu wierszowanego są ściśle zdeterminowane tym, czy mamy do czynienia z wierszem białym, sylabicznym, tonicznym, wolnym, stychicznym, stroficznym czy sylabotonicznym.

Omawiając budowę wiersza warto dodatkowo wyjaśnić jeszcze jedno pojęcie, jakim jest budowa klamrowa wiersza. Ten termin odnosi się do wierszy, których pierwsza i ostatnia strofa zaczynają się tak samo, czyli spinają się pewnego rodzaju klamrą.

O wiele więcej informacji na temat budowy wiersza przekazują podręczniki do szkoły podstawowej oraz podręczniki dla innych szczebli edukacji. Ich szeroki wybór znajdziesz w naszej ofercie. Dodatkowo, proponujemy również przydatne lektury i pomoce szkolne. Skompletuj z nami szkolną wyprawkę!