Polska poezja współczesna: co warto wiedzieć na jej temat?

Czym cechuje się współczesna poezja polska?

Wiersze wpisujące się w nurt współczesnej poezji polskiej zapewniają czytelnikom różnorodność tematyczną. W trakcie II wojny światowej, kiedy polska była pod okupacją niemiecką oraz po zakończeniu konfliktu, bardzo dużą popularnością cieszyła się poezja patriotyczna, w tym również jeden z jej rodzajów – poezja tyrtejska, nawołująca jednostkę do poświęcenia i walki o wolność ojczyzny. Taka tematyka w nowoczesnej poezji polskiej nie powinna zresztą nikogo dziwić, jeśli weźmiemy pod uwagę burzliwe losy Polski XX wieku – kraj, mimo tego, że uwolnił się spod okupacji niemieckiego, do 1989 roku pozostawał w zależności od ZSRR, co było powodem podejmowania przez społeczeństwo wielu działań oporowych. 

Analizując wiersze współczesnych polskich poetów dość wyraźnie da się zauważyć również wpływy, jakie wywarła na nie poezja lingwistyczna. Ten rodzaj poezji pojawił się na rodzimym gruncie w drugiej połowie XX wiek i cechuje się przede wszystkim postawieniem języka w centrum zainteresowania. W praktyce oznaczało to, że współcześni poeci polscy, tworząc zgodnie z założeniami tego typu poezji, skupiali się na oryginalnych, nietypowych rozwiązaniach językowych, na przykład, wykorzystując szeroko pojęte słowotwórstwo. 

Dla polskich autorów poezji współczesnej charakterystyczna jest również poezja śpiewana. Do wykonawców, którzy wpisywali się w nurt tego gatunku muzycznego zalicza się, między innymi, niezapomnianego Marka Grechutę i Ewę Demarczyk – to właśnie Ewa Demarczyk zaśpiewała jeden z najważniejszych wierszy Krzysztofa Kamila Baczyńskiego „Niebo złote ci otworzę”.

Najwybitniejsi poeci współcześni

Współczesność przyniosła Polsce wielu wybitnych twórców, którzy na stałe weszli do kanonu literackiego, nie tylko w naszym kraju, ale również na świecie. Wśród najwybitniejszych poetów polskich XX wieku należy wymienić takie nazwiska jak: Czesław Miłosz, Wisława Szymborska (laureatka Literackiej Nagrody Nobla), Ernest Bryll, Miron Białoszewski czy Jan Twardowski. Współcześni poeci i ich wiersze mieli i mają zdecydowany wpływ na rodzimą kulturę. Poezja Wisławy Szymborskiej cechuje się podejmowaniem ważnych z perspektywy człowieka tematów i umiejętnością skupienia się na istotnych szczegółach. Język poetki jest bardzo zróżnicowany, bogaty, ale jednocześnie prosty i precyzyjny. 

W poezji Czesława Miłosza z kolei bardzo wyraźnie wybijają się cechy charakterystyczne dla poezji klasycystycznej. Miłosz często opisuje w swoich wierszach naturę, a w wielu przypadkach ich centralnym elementem jest człowiek. Warto podkreślić, że Czesław Miłosz zdobył międzynarodową sławę, a w jego twórczości obecne są nie tylko wiersze, ale również powieści („Dolina Issy”) i zbiory esejów („Zniewolony umysł”).

Ksiądz Jan Twardowski w swojej twórczości natomiast bardzo często opisywał rzeczy kluczowe w życiu każdego człowieka: miłość, śmierć, rozpacz, a tłem dla jego poezji niejednokrotnie była wiara w Boga. Jan Twardowski bazował przede wszystkim na prostym, zrozumiałym dla czytelnika języku. W jego wierszach próżno szukać nietypowych rozwiązań językowych. Jednocześnie jednak prostota języka idzie w parze z bardzo dużym ładunkiem emocjonalnym.

Najlepsza poezja współczesna: jakie utwory warto znać?

Poeci współcześni i ich wiersze to ta część polskiej literatury, która zdecydowanie zasługuje na bliższe poznanie. Chcąc sięgnąć po tomik poezji współczesnej Czesława Miłosza warto wybrać takie tytuły, jak: „Wiersze ostatnie”, „Orfeusz i Eurydyka”, „Dalsze okolice”, „Kroniki” czy „Nieobjęta ziemia”. Analizując twórczość Wisławy Szymborskiej nie można natomiast pominąć takich tomów poetyckich, jak: „Dwukropek”, „Koniec i początek”, „Ludzie na moście” oraz chwila. 

Do najważniejszych utworów Jana Twardowskiego zalicza się, na przykład: „Krzyżyk na drogę”, „Niebieskie okulary”, „Nie bój się kochać” czy – jeden z najbardziej rozpoznawalnych wierszy polskiej poezji współczesnej – „Spieszmy się”, w którym Twardowski akcentuje ulotność rzeczy najważniejszych, jednocześnie wskazując na konieczność zwrócenia na nie większej uwagi.

Miron Białoszewski był poetą, który w swojej twórczości często nawiązywał do poezji lingwistycznej, dlatego jego wiersze to doskonała propozycja dla wszystkich czytelników, którzy cenią sobie niesztampowe rozwiązania i eksperymenty językowe. Wśród tomików wierszy autorstwa Białoszewskiego można wymienić takie propozycje, jak: „Odczepić się”, „Trzydzieści lat wierszy” czy „Mylne wzruszenia”. 

Chcąc bliżej zapoznać się z polską poezją współczesną zdecydowanie warto sięgnąć również po wiersze Edwarda Stachury, Rafała Wojaczka, Andrzeja Bursy i Stanisława Grochowiaka – polskich poetów wyklętych.

PODUMOWUJĄC: polska poezja współczesna niejedno ma imię. W zależności od tego, jakiego poety twórczość analizujemy, można w niej znaleźć zarówno odniesienia do antyku i elementy związane z popularnym w okresie renesansu klasycyzmem, jak również zafascynowanie formami językowymi, charakterystyczne dla poezji lingwistycznej. Bez względu na to, czy planuje się wydanie tomiku wierszy i w związku z tym chce się poszerzać swoją wiedzę, czy jest się po prostu czytelnikiem uwielbiającym poezję, warto czerpać z bogactwa współczesnej twórczości.