Co to jest bibliografia i jak ją poprawnie stworzyć?

Czym jest bibliografia?

Bibliografia to nic innego jak uporządkowany spis książek i innych rodzajów publikacji, wybranych według określonego kryterium. Możemy mówić między innymi o bibliografii dziedzinowej, gromadzącej materiały z danej dyscypliny naukowej, lub bibliografii osobowej, wśród której wyróżniamy dwa podtypy: bibliografię podmiotową (na przykład wszystkie książki Wiesława Myśliwskiego) oraz przedmiotową (zawierającą opracowania na temat danego autora i jego twórczości). Z reguły spisy takie tworzone są przez pracowników naukowych lub bibliotekarzy. Spora część ludzi ma za to do czynienia z bibliografią załącznikową, która jest ważnym elementem każdej publikacji naukowej i informacyjnej. Do jej sporządzenia zobligowani są na ogół studenci, którzy przygotowują prace zaliczeniowe i dyplomowe. W takiej bibliografii powinny znaleźć się wszystkie źródła pisane i internetowe, wykorzystane przy tworzeniu danej pracy – nie tylko te, które zostały w jej treści zacytowane. Bibliografię załącznikową czasami określa się mianem bibliografii przypublikacyjnej, piśmiennictwa, wykazu literatury itp.

Jak stworzyć bibliografię załącznikową?

Jeżeli pracujesz nad książką naukową lub artykułem do renomowanego czasopisma, już na etapie zbierania materiałów staraj się notować, z jakich publikacji w tym celu korzystasz. Zwróć uwagę, jakiego typu są to źródła: książki, inne artykuły, rozdziały w pracach zbiorowych, a może źródła internetowe lub nigdy wcześniej nieopublikowane rękopisy lub maszynopisy? Opis bibliograficzny każdego z nich będzie się nieco różnił. Kiedy twoje dzieło jest już gotowe, a lista wykorzystanej literatury – kompletna, należy ją uporządkować według przyjętego klucza. Poszczególne pozycje bibliografii załącznikowej najczęściej szeregujemy alfabetycznie po nazwiskach autorów, a w przypadku publikacji bezautorskich (anonimowych lub pod redakcją) – alfabetycznie po tytułach. Jeżeli w pracy korzystałeś z przypisów amerykańskich, to pamiętaj, że pozycje w bibliografii zaraz po nazwiskach autorów muszą mieć umiejscowiony rok wydania – znacznie ułatwia to dotarcie do pełnego opisu bibliograficznego publikacji wymienionej w przypisie o tej skróconej strukturze. Dzieła wymienione w bibliografii załącznikowej możesz ponumerować lub wyróżnić zwiększonymi odstępami pomiędzy kolejnymi pozycjami. Sprawi to, że będzie wyglądała on bardziej czytelnie i schludnie.

Jak napisać bibliografię w pracy licencjackiej?

Praca licencjacka lub magisterska jest już gotowa, brakuje tylko bibliografii? Podpowiadamy jak ją przygotować! Przede wszystkim pamiętaj, że bibliografię załącznikową umieszczamy po tekście głównym. Podstawowe elementy, które muszą znaleźć się w opisie bibliograficznym:

• książki autorskiej – nazwisko i inicjał autora, tytuł, numer tomu (jeśli dotyczy), miejsce i rok wydania; opcjonalnie: wydawnictwo, ISBN;

• artykułu w czasopiśmie – nazwisko i inicjał autora, tytuł artykułu, tytuł czasopisma, numer/tom czasopisma, rok wydania czasopisma, zakres stron;

• pracy zbiorowej pod redakcją – tytuł książki, nazwiska i inicjały redaktorów, miejsce i rok wydania; opcjonalnie: wydawnictwo, ISBN;

rozdziału w pracy zbiorowej – nazwisko i inicjał autora rozdziału, tytuł rozdziału, tytuł pracy zbiorowej, nazwiska i inicjały redaktorów, miejsce i rok wydania, zakres stron; opcjonalnie: wydawnictwo, ISBN.

Jak napisać bibliografię – prezentujemy wybrane przykłady

Poniżej znajdują się przykłady pokazujące, jak tworzyć opisy publikacji zamieszczonych w bibliografii załącznikowej, wraz z praktycznymi wskazówkami.

Tytuły książek i rozdziałów zapisz kursywą. Jeżeli pozycja nie mieści się w jednej linijce, możesz zwiększyć wcięcie akapitowe drugiego i kolejnego wersu. Stosuj skróty tam, gdzie to możliwe i akceptowane (np. pod red./red. – pod redakcją/redakcja; Szymczak M. i in. – Szymczak M. i inni; t. 1 – tom 1, tłum. Barańczak S – tłumaczenie Barańczak S.). Pomiędzy miejscem i datą wydania nie umieszczaj kropki. Zawsze postaw ją natomiast na końcu każdego opisu bibliograficznego.

Górecki M., Kajetanowicz H., O terminologii fizycznej, Wrocław 1990.

Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. 1-11, Warszawa 1958-1969.

Grzegorczykowa R., Pojęcie językowego obrazu świata [w:] Językowy obraz świata, pod red. J. Bartmińskiego, Lublin 1999.

Tytuły artykułów zapisuj kursywą, natomiast tytuły czasopism – w cudzysłowie. Stosuj skróty tam, gdzie to możliwe (np. z. 4 – zeszyt 4).

Szymczak M., Rola i miejsce terminologii w języku ogólnonarodowym, „Poradnik Językowy”, z. 2, Warszawa 1979.

Jeżeli zdecydowałeś się na zastosowanie w swojej pracy przypisów amerykańskich (w systemie harwardzkim), nie zapomnij, aby datę wydania dzieła przesunąć na miejsce po nazwisku autora:

Grzegorczykowa R. (1999). Pojęcie językowego obrazu świata [w:] Językowy obraz świata, pod red. J. Bartmińskiego, Lublin.

A jak zapisać stronę internetową w bibliografii?

Są pewne typy publikacji, takie jak na przykład książki informatyczne lub artykuły z zakresu nauk o komunikacji i mediach, w których nieuniknione wydaje się zastosowanie źródeł internetowych. Jak potem umieścić je w bibliografii załącznikowej? Istnieje pewna dowolność w zakresie sporządzania takiego opisu, jednak z całą pewnością powinny znaleźć się w nim: nazwisko i inicjał autora/redaktora, nazwa książki/artykułu, informacja, że jest to publikacja online, pełny link do publikacji oraz obowiązkowo data dostępu – zawartość stron i portali internetowych może ulec zmianom; wskazując datę, kiedy z niej korzystaliśmy, deklarujemy, że przywoływane dzieło znajdowało się tam w tym dniu.

Narodowy Korpus Języka Polskiego [online], dostęp: 1.03.2020, <http://www.nkjp.uni.lodz.pl/>.

Uniwersalny słownik języka polskiego, pod red. S. Dubisza [online], dostęp: 1.11.2019, <https://usjp.pwn.pl/>.

Zbiór źródeł internetowych – szczególnie, jeżeli jest bardzo obszerny – wydziela się niekiedy z bibliografii załącznikowej i podaje za nią, tytułując go jako Netografia.