Zapożyczenia w języku polskim: przykłady i zastosowanie

Co to są zapożyczenia językowe?

Jaka jest definicja zapożyczenia językowego? Najprościej wyjaśniając, zapożyczenia z innych języków to po prostu słowa, które weszły na stałe do języka polskiego i są dość powszechnie używane. Musisz jednak pamiętać o tym, że w praktyce zapożyczenia pojawiające się w utworach literackich lub języku codziennym pojawiały się już w przeszłości, co oznacza, że część słów, które funkcjonują w naszej rodzimej mowie ma obcy rodowód, mimo że wydają się być całkowicie polskie. Przykład? Wyrazy takie jak atrament czy proboszcz to latynizmy – oznacza to, że „pożyczyliśmy” je z języka łacińskiego.

Zapożyczenia z łaciny są charakterystyczne dla polskiego średniowiecza. Dlaczego? Przede wszystkim ze względu na fakt, że w tym czasie następował bardzo szybko rozwój chrześcijaństwa, Polska nawiązywała bliższe stosunku z Zachodem, a językiem, którego wówczas używano w środowisku kościelnym, naukowym oraz dyplomatycznym była właśnie łacina. 

Warto zaznaczyć, że zapożyczenia w tekstach literackich i mowie codziennej dotyczą nie tylko konkretnych słów, ale również konstrukcji gramatycznych. Poza tym, na bazie rozwiązań pochodzących z innych języków, stworzonych zostało w języku polskim wiele nowych wyrazów. Innymi słowy, zapożyczenia językowe mogą mieć bardzo różnorodny charakter. 

Jaką funkcję pełnią zapożyczenia w języku?

Na przestrzeni wieków chętnie „pożyczaliśmy” słowa lub konstrukty językowe z mowy naszych sąsiadów lub narodów, z którymi prowadziliśmy intensywne stosunki polityczne lub gospodarcze. W związku z tym, w języku polskim znajdziesz słowa pochodzące z języka czeskiego, węgierskiego, rosyjskiego, niemieckiego, francuskiego, włoskiego czy greckiego. Popularność konkretnych języków w sferze zapożyczeń była też nierozerwalnie związana z wpływem, jaki dany kraj wywierał na kulturę, naukę i sztukę europejską. Obecnie cechą charakterystyczną są zapożyczenia z języka angielskiego, jednego z najbardziej znanych języków świata.

Czy zapożyczenia są potrzebne? Jaką funkcję pełnią? Przede wszystkim wypełniają „lukę”, która powstaje w momencie, w którym pojawia się nowy produkt, zjawisko społeczne, funkcja, ale brakuje na nie określenia w rodzimym języku. Zapożyczenia z języków obcych miały więc upraszczać szukanie nowych określeń i terminów, i stanowić tym samym podstawę dla rozwoju języka.

Nieco inaczej jest, jeśli chodzi o zapożyczenia językowe w języku polskim, które pojawiły się, jako naleciałości z języka angielskiego i są charakterystyczne przede wszystkim dla świata biznesowego. W końcu polska burza mózgów nie jest gorszym określeniem niż brainstorm. Jeżeli jednak głębiej wejść w temat, okazuje się, że takie zapożyczenia są całkiem naturalne. Język angielski to język, którym posługuje się współczesny świat biznesu. Niektóre słowa po prostu nie doczekały się tłumaczenia, lepiej brzmią w języku angielskim lub po prostu język angielski dobrze oddaje ich znaczenie. 

Zapożyczenia w języku polskim – przykłady

Przykłady zapożyczeń, które pojawiają się w języku polskim można mnożyć. Nasz język nie rozwijał się bowiem w oddzieleniu od języków innych narodów, które w różnych okresach historycznych miały wpływ na kulturę, sztukę lub naukę. Wcześniej wspomnieliśmy już, że język polski czerpał z wielu innych języków, ale jakie słowa rzeczywiście zawdzięczamy francuskiemu, niemieckiemu czy włoskiemu? Które przykłady zapożyczeń w języku polskim zdecydowanie warto znać?

Zapożyczenia z niemieckiego, czyli germanizmy to, między innymi, takie słowa jak: burmistrz, ratusz, kartofel, plac, szwagier czy słynny i używany na określenie wielu przedmiotów – wihajster. Wśród najpopularniejszych zapożyczeń z języka francuskiego wymienia się, między innymi, następujące wyrazy: gorset, biżuteria, żyrandol oraz makijaż. W grupie powszechnie występujących zapożyczeń z czeskiego znajdziesz przede wszystkim słowa mające konotacje religijne. W końcu to od Czech Polska przyjęła chrzest, natomiast zapożyczenia z języka rosyjskiego to: łagier, kołchoz, chałtura i chandra. Z kolei, jako przykłady zapożyczeń z angielskiego, należy podać: komputer, horror, grill, hamburger czy wideo. 

Zapożyczenia w języku polskim: wady i zalety

Czy zapożyczenia są zagrożeniem dla polszczyzny? To kwestia, na którą wiele osób ma indywidualne zdanie. Oczywiście, przesada w żadną stronę nie jest najlepszym rozwiązaniem, ale warto pamiętać, że język nie jest tworem, który nie ulega zmianom. Wręcz przeciwnie, ciągle pojawiają się nowe wynalazki, zjawiska społeczne itp., dlatego tworzenie słów to proces, który dzieje się nieustannie, a co za tym idzie, nie można całkowicie wykluczyć zapożyczeń. 

Ich zalety? Wzbogacenie języka i możliwość znajdowania kolejnych form wyrazu, pozwalających na łatwiejszą i bardziej efektywną komunikację. Wady? Zbyt intensywne używanie zapożyczeń może rzecz jasna prowadzić do zubożenia języka polskiego, zwłaszcza jeżeli coraz bardziej powszechne staje się używanie słów „pożyczonych” z innych języków (w ostatnim czasie zwłaszcza z angielskiego), mimo że możemy posługiwać się znaczącymi to samo i równie wygodnymi w użyciu wyrazami polskimi. Rozwiązanie? Konsensus! Warto dostrzegać zarówno wady, jak i zalety zapożyczeń w języku polskim, i postarać się wypośrodkować ich wykorzystanie w codziennej mowie. 

Czy zapożyczenia są potrzebne? Podsumowanie

Zapożyczenia w utworach literackich, działalności naukowej i mowie potocznej to zupełnie naturalne zjawisko, które dotyczy w zasadzie każdego języka. Na języki oddziałują kontakty społeczne, polityczne, gospodarcze czy kulturowe z innymi krajami, dlatego „pożyczanie” słów czy konstrukcji gramatycznych jest całkowicie normalne. Zapożyczenia były i nadal są potrzebne, ponieważ w niektórych przypadkach język nie jest w stanie samodzielnie stworzyć słowa na nowe zjawisko, które wymaga określenia. Bazowanie na wyrazach znanych z innych języków jest często prostsze i przede wszystkim – bardziej intuicyjne dla przyszłych użytkowników. Inwestując w książki do nauki języków obcych, jak chociażby specjalistyczne książki do nauki angielskiego, można się przekonać, jak wiele wyrazów sięga swoimi korzeniami innych krajów.