1 lipca 2019

Co to jest science fiction i jakie książki z tego gatunku warto przeczytać?

5 min

Czy wiesz, że literatura niejedno ma imię? Spróbujmy sobie w takim razie wyjaśnić, co to jest literatura science fiction, czym różni się od literatury fantasy i przede wszystkim, jakie są najważniejsze cechy powieści science fiction. Czytaj dalej!

Science fiction – definicja
Cechy literatury science fiction
Jaka jest różnica między science fiction a fantasy?

Science fiction – definicja

Zacznijmy od podstaw: co to znaczy literatura science fiction? Książki science fiction opowiadają historię, które bazują w dużej mierze na możliwościach technologicznych, jakimi dysponuje człowiek – niekoniecznie opisywane są rozwiązania już osiągnięte, często twórca skupia się na tych możliwych do wypracowania w przyszłości. To właśnie technologia jest podstawą definicji literatury science fiction. Omówmy definicję powieści science fiction w praktyce na podstawie książki „Solaris”, której autorem był Stanisław Lem, jeden z najwybitniejszych twórców tego gatunku literackiego: cała oś opowieści zbudowana jest wokół posiadającego specyficzne właściwości oceanu na planecie Solaris, ocean natomiast jest przedmiotem badań Ziemian.

Inny przykład? Opowieść science fiction Jarosława Grzędowicza – „Hel 3” ukazuje niedaleką przyszłość, w której ludzie odkrywają na księżycu pierwiastek będący niesamowicie wydajnym źródłem energii. Oczywiście, warto pamiętać, że książki z gatunku science fiction nie mają na celu jedynie opisywania charakteru zdobyczy naukowych, a raczej są one jedynie tłem i pretekstem do przedstawienia perypetii jednostki lub grupy osób, targających nimi uczuć, zjawisk itp.

Cechy literatury science fiction

Wiesz już, co to jest powieść science fiction, ale co właściwie ją charakteryzuje na tle innych gatunków? Jakie są najważniejsze cechy utworu science fiction? Po pierwsze: jak zostało już wspomniane, cechy charakterystyczne science fiction to przede wszystkim budowanie osi zdarzeń w oparciu o nowoczesne rozwiązania technologiczne. W książkach science fiction pełno jest podróży kosmicznych, człowiek dysponuje w nich zaawansowanymi technologicznie urządzeniami itp. Fakt, że książki science fiction są naszpikowane elementami technologicznymi, często stanowiącymi tło dla opisywanej historii, to najważniejsze cechy gatunkowe literatury science fiction, jej wyróżnić na tle innych gatunków literackich.

Czym jeszcze charakteryzuje się literatura science fiction? W książkach tego typu zwykle nie ma mowy o przedstawianiu wydarzeń, zdobyczy technologicznych itp., które nie odpowiadałyby obecnej wiedzy. Co to oznacza? Posłużmy się dość skrajnym przykładem. Bezsprzecznie wiemy, że na Ziemi nie żyją smoki, takie jakie znamy z legend – ogromne gady ziejące ogniem, prawda? W związku z tym, smoki w tej postaci nie powinny pojawiać się również w książkach science fiction, jako mieszkańcy naszej planety.

Jaka jest różnica między science fiction a fantasy?

No dobrze…wyjaśniliśmy już sobie, jaka jest definicja powieści science fiction. Wiesz też, na czym polegają najważniejsze cechy specyficznego gatunku, jakim jest science fiction. Czy w takim razie wiesz, czym różni się science fiction od fantasy? Na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że oba gatunki są do siebie bardzo podobne, ale nic bardziej mylnego. Różnica między fantasy a science fiction jest bardzo duża i polega przede wszystkim na tym, że w odróżnieniu od książek science fiction, fantastyka tłem dla historii nie są zdobycze technologiczne człowieka. Ponadto, w książkach fantasy niejednokrotnie możesz spotkać istoty, których istnienie w rzeczywistości nie jest możliwe: jednorożce, elfy, krasnoludki, postacie z panteonu słowiańskich boginek i demonów, wampiry – to tylko przykłady. W trylogii „Władca Pierścieni” J. R. R. Tolkiena masz cały przekrój podobnych istot: od krasnoludow, po elfy, orków, czarodziei i oczywiście hobbitów. Reasumując: czym jest literatura fantasy? Literatura fantasy to gatunek literacki pełnymi garściami czerpiący z baśni i legend. Cechą tego gatunku jest przede wszystkim występowanie postaci, miejsc, zdarzeń, które nie mogłyby istnieć w świecie rzeczywistym.

Jakie książki science fiction warto przeczytać? Jeśli dopiero zaczynasz swoją przygodę z tym gatunkiem literackim koniecznie sięgnij po któreś z dzieł Stanisława Lema, jednego z najbardziej uznanych autorów sci – fi, nie tylko w Polsce, ale również na świecie. „Solaris”, „Opowieści o pilocie Pirxie” czy „Cyberiada” to pozycje, które koniecznie warto poznać. Inne propozycje? „Futu.re” D. Glukhovskiego, „Echopraksja” Petera Wattsa, „Światło się mroczy”, G. R. R. Martina, „Pułapka Tesli” Andrzeja Ziemiańskiego i „Starość Askolota” Jacka Dukaja są książkami, które zdecydowanie powinny znaleźć się na Twojej liście „do przeczytania”.

PODSUMUJMY: tłem dla literatury science fiction jest przede wszystkim technologia. Ponadto, cechę charakterystyczną książek z tego nurtu literackiego stanowi umieszczenie akcji w rzeczywistości.