25 maja 2022

Co to jest narracja behawioralna?

3 min

Literatura na przestrzeni wieków ukształtowała wiele rodzajów narracji, które często mają wpływ na wymowę dzieła. Czytając obowiązkowe lektury szkolne na pewno natkniesz się na narrację personalną oraz typ, jakim jest narracja auktorialna. W I połowie ubiegłego wieku dużą popularność zyskała natomiast narracja behawioralna. W tym artykule odpowiemy na pytanie co to jest behawioryzm w literaturze oraz podamy przykłady jego wykorzystania.

Co to jest behawioryzm w literaturze?
Na czym polega narracja behawioralna?
Jak behawioryzm przejawia się w literaturze?

Co to jest behawioryzm w literaturze?

Jeżeli zastanawiasz się to co jest narracja behawioralna, wiele podpowie Ci już sama nazwa pojęcia. Definicja narracji behawioralnej wskazuje na zainteresowanie autora wyłącznie zachowaniem postaci występujących w utworze. Oznacza to, że pisarz nie skupia się na przeżyciach wewnętrznych bohaterów i nie opisuje ich stanów emocjonalnych. Czytelnik wie o postaci tylko tyle, ile wywnioskuje z jej działań oraz wydarzeń wplecionych w fabułę opowiadania, noweli lub powieści.

Na czym polega narracja behawioralna?

Wiesz już, jaka jest definicja behawioryzmu w literaturze, ale czy potrafisz wymienić jego cechy? Przede wszystkim, należy zaznaczyć, że narracja behawioralna nie oznacza obecności narratora wszechwiedzącego. Jak wyżej wspomnieliśmy, odbiorca nie wie nic o emocjach odczuwanych przez bohaterów. Ich uczucia pozostają jedynie w sferze domysłów czytelnika, ale rolą narracji behawioralnej jest w wielu przypadkach doprowadzenie do sytuacji, w której odbiorca przestaje się nad nimi zastanawiać.

Bardzo często zastosowaniem narracji behawioralnej jest próba skoncentrowania uwagi czytelnika wyłącznie na przedstawianych wydarzeniach. Narracja behawioralna pozwala również na przeniesienie punktu ciężkości z pojedynczych postaci na opisywaną fabułę. W związku z tym, szczególnie zastosowanie behawioryzm znalazł w literaturze wojennej, sprawdzając się jako forma opisu trudnych wydarzeń.

Jak behawioryzm przejawia się w literaturze?

Szukając przykładu narracji behawioralnej w literaturze warto skupić się przede wszystkim w utworach przedstawiających okres II wojny światowej. Behawioryzm w literaturze polskiej bardzo wyraźnie widać w opowiadaniach autorstwa Tadeusza Borowskiego, w których autor przedstawia, między innymi, pobyt w obozie koncentracyjnym, przedstawiając tamtejsze warunki życia i zależności społeczne. Brak psychologicznego zarysu postaci i jakichkolwiek informacji o ich stanach emocjonalnych w opowiadaniach Borowskiego wyraźnie wskazuje na behawioryzm. W literaturze współczesnej behawioryzm natomiast najczęściej jest stosowany jako jeden ze sposobów narracji, współistniejąc w jednym utworze z innymi jej rodzajami.

Podsumowując: jak behawioryzm przejawia się w literaturze? Wyłącznym przedstawianiem wydarzeń, bez skupiania się na stronie psychologicznej funkcjonowania postaci literackich.