U nas każdy jest prorokiem. O Tatarach w Polsce

Miłośnicy Podlasia z pewnością kojarzą takie miejsca jak Kruszyniany i Bohoniki, a entuzjaści dzieł Sienkiewicza nie zapominają o Lipkowie. Nawet osoby, których wiedza o polskich Tatarach jest powierzchowna, często postrzegają ich jako element barwnej przeszłości naszego kraju.

Tatarzy pojawili się na Litwie pod koniec XIV wieku, kiedy to książę Witold zaciągał ich do walk przeciwko Krzyżakom, oferując w zamian ziemię w bezludnych odludziach. Osiedlili się, walcząc następnie pod Grunwaldem i w innych bitwach oraz powstaniach. Aleksander Sulkiewicz, jeden z ich przedstawicieli, był bliskim przyjacielem Piłsudskiego, a mufti Szynkiewicz towarzyszył trumnie Marszałka w towarzystwie imamów z Wilna i Warszawy. Przez wieki społeczność ta wydała wielu ważnych postaci, takich jak majorowie, sędziowie, tłumacze czy rotmistrzowie. Żyjąc wśród chrześcijańskich sąsiadów, potrafili zachować swoją odrębność kulturową i religijną.

Pod koniec lat 30. XX wieku w Polsce zamieszkiwało około sześć tysięcy Tatarów. Żadna z powojennych umów repatriacyjnych pomiędzy Moskwą a Warszawą nie uwzględniała ich sytuacji. Władze sowieckie traktowały ich jak Tatarów radzieckich, mimo że oni sami identyfikowali się jako obywatele Polski. Niektórzy, którym udało się opuścić Kresy, próbowali się odnaleźć w nowych realiach. Obecnie w Polsce mieszka niecałe dwa tysiące Tatarów.

Bartosz Panek w swojej książce zebrał to, co pozostało z tej kultury. W przyciągających uwagę historiach swoich bohaterów pokazuje, że kultura tatarska jest integralną częścią naszego dziedzictwa. Mimo że obecnie społeczność ta jest nieliczna i rozproszona, pamięć o niej powinna przetrwać.