Policja. Harry Hole. Tom 10

Mam głowę pełną sprzecznych emocji. Z jednej strony czułam starego, dobrego Nesbo - gęste Oslo, nerwowe śledztwo, dialogi, które brzmią jak podsłuchane, a nie napisane. Z drugiej strony fabuła potrafiła mnie wybić z rytmu i parę razy złapałam się na tym, że nie o taki rollercoaster mi chodziło. Piszę jako fanka cyklu, ale też dziewczyna, która dorosła z tymi książkami i ma już swoje wymagania wobec Harry’ego i jego świata.

Zacznę od tego, co wciągnęło od pierwszych rozdziałów. Motyw mordercy polującego na policjantów w miejscach dawnych, nierozwiązanych zbrodni brzmi jak kryminalny hak marzeń. To jak otwieranie starych akt i znajdowanie w nich odcisków palców, które nagle zaczynają krwawić. Każda kolejna zbrodnia jest jak korekta przeszłości, taka złośliwa adnotacja w marginesie: „nie potrafiliście, to ja wam pokażę, jak się to robi”. Ta gra na ambicjach śledczych, na ich starych błędach, jest wyjątkowo toksyczna i działa na wyobraźnię.

To, co u Nesbo zawsze lubię najbardziej, też tutaj jest obecne: moralna mgła. Bohaterowie nie są podani w prostych kolorach. Policjanci bywają kruchsi niż ofiary, a zło nosi twarz, której nie chce się zapamiętać, bo za bardzo przypomina sąsiada z czwartego piętra. Cenię, że autor nie robi z nas naiwnych widzów. Prowadzi jak przewodnik po mieście, którego mapa zmienia się co kwadrans. Zaufasz skrótowi, a lądujesz pod zamkniętym mostem i musisz wracać inną, trudniejszą drogą.

Językowo jest tak, jak kocham u Nesbo. Krótko, równo, bez ozdobników, które tylko pożerają napięcie. Każde zdanie niesie akcję albo emocję. Nie ma pustych fraz. Kiedy Oslo milknie, to milknie naprawdę. Kiedy pojawia się ironia, to nie jako gag, tylko jako mechanizm obronny ludzi, którzy w pracy patrzą na to, od czego inni chcą odwracać wzrok. W tej oszczędności tkwi siła. Czułam to w scenach szpitalnych, czułam to podczas przesłuchań, czułam w tych drobnych, miękkich codziennościach, które nagle pękają jak szkło.

A teraz to, co mi zgrzytało. Konstrukcja intrygi bywa tak misterna, że traci ciężar. Lubię zaskoczenia, ale kilka twistów wyglądało jak popisy sprawności, nie jak naturalne konsekwencje wyborów postaci. Miałam wrażenie, że autor odhacza kolejne pułapki, żeby utrzymać nas w szachu, zamiast pozwolić historii oddychać. Do tego parę wątków emocjonalnych zdaje się pędzić na skróty. W serii o Harrym to delikatny obszar, bo kiedy uczucia wchodzą na scenę, powinny coś kosztować. Tutaj momentami kosztowały mniej, niż się spodziewałam.

Nie znaczy to, że „Policja” nie działa. Działa bardzo. To książka, która uruchamia tę starą, czytelniczą chciwość. „Jeszcze jeden rozdział” i nagle jest druga w nocy. Zbrodnie są okrutne, ale nie epatują tanią makabrą. Bardziej bolą mechanizmy, które do nich prowadzą: urażone ego, chęć odwetu, próżność, poczucie winy, które niszczy szybciej niż jakiekolwiek ostrze. To jest prawdziwa ciemność w tej powieści.

Czy „Policja” rozczarowuje? Trochę tak, jeśli stawia się poprzeczkę na poziomie najlepszych tomów. Ale to jest ten rodzaj rozczarowania, które odczuwają bliscy: boli, bo zależy. I nawet jeśli fabularnie zdarza się nadmiar fajerwerków, to emocjonalnie wciąż czuć, że stawką jest coś więcej niż złapanie mordercy. Stawką jest to, co zostaje w ludziach, kiedy kończy się sprawa, a zaczyna cisza.