Mistrzowie słowa 2. Piękni Dwudziestoletni

Książka „Piękni dwudziestoletni”, wydana przez Marka Hłaskę trzy lata przed jego śmiercią, słusznie cieszy się mianem legendarnej. Jedni widzą w niej autobiografię polskiego pisarza, inni z kolei wskazują na formę idealnej literackiej autokreacji. Marek Hłasko napisał powieść w 1966 roku i potrzeba było kolejnych dwóch dekad, aby cenzura zniknęła i Polski czytelnik mógł swobodnie zapoznać się z treścią jednego z największych dzieł „kaskadera polskiej literatury”, jak po latach przyjęło się określać Marka Hłaskę.  

W powieści „Piękni dwudziestoletni” Marek Hłasko z powodzeniem zaciera granice między fikcją i rzeczywistością, bawiąc się przy tym z czytelnikiem, prowokując go do refleksji w zakresie najważniejszych, życiowych pytań. Wspomnienia przedstawione w książce pozostają związane z wydarzeniami z wczesnej młodości pisarza, kariery pisarskiej zapoczątkowanej w drugiej połowie lat 50’ XX wieku, czy w końcu trwającej ponad dekadę tułaczki po świecie w nostalgii za ojczyzną. Skomplikowany społeczno-polityczny krajobraz Polski rządzonej przez Władysława Gomułkę, przeplata się z realistycznymi i wiernymi rzeczywistości portretami przedstawionych w powieści bohaterów. Marek Hłasko nawiązuje również do ówczesnej popkultury: opisuje wspomnienia ze spotkań m.in. Romanem Polańskim czy wyraża opinię na temat gwiazd kina, które cieszyły się jego szczególnym uznaniem.  

Marek Hłasko (1934-1969) ceniony i uznany pisarz, należący do pokolenia tzw. pisarzy przeklętych, egzystujących i tworzących na granicy nihilizmy oraz dekadencji. Do miana legendy urosła uroczystość chrztu, gdzie dwuletni przyszły pisarz według relacji świadków, miał kilkukrotnie odpowiedzieć przecząco na pytanie księdza, czy wyrzeka się złego ducha. Edukację zakończył na etapie szkoły podstawowej, nie przeszkodziło mu to jednak napisać dziesięciu powieści oraz blisko czterdziestu opowiadań. Jego gwiazda w czasach powojennych święciła jasnym blaskiem, szykanowany i znienawidzony przez cenzurę władz PRL-u, był jak bohaterowie jego twórczości: romantyczny, zbuntowany i niepokorny.  Postępował na przekór obowiązującym ideałom i zasadom. Obojętny na prozaiczność życia, dostrzegał jego przemijalności i świadomie balansował na krawędzi. Cieszył się przy tym opinią pijaka i awanturnika, a wizerunek ten starannie pielęgnował m.in. w autobiografii „Piękni dwudziestoletni”, wydanej na emigracji w Paryżu w 1966 roku. W jego twórczości wątki autobiograficzne przeplata wyobraźnia - pisząc o innych, często pisał o samym sobie. Autor takich opowiadań i powieści, jak: „Ósmy dzień tygodnia”, „Następny do raju”, „Cmentarze”, „Wszyscy byli odwróceni”, „Pierwszy krok w chmurach”, „Baza Sokołowska”, „Sonata marymoncka” czy „Drugie zabicie psa”.