Następny do raju

„Następny do raju”: pierwsza w pełni ukończona powieść Marka Hłaski. Opublikowana w 1958 roku, według pierwotnego zamysłu autora, miała nosić tytuł „Głupcy wierzą w poranek”.  

Opowiadanie „Następny do raju” przedstawia historię kilku mężczyzn, zatrudnionych przy ścince drewna w Górach Bystrzyckich. Praca wiąże się z ciągłym niebezpieczeństwem: samochody nie wytrzymują obciążenia i nieustannie się psują, nierzadko sprowadzając śmierć na pracujących mężczyzn. Bohaterowie powieści nie mają imion. Posługują się pseudonimami: Warszawia, Orsaczka, Apostoł, Partyzant, Dziewiątka i Wanda. Każdy z nich w przeszłości znalazł się na życiowym zakręcie, a ucieczka w góry i praca przy ścince drzewa miały stanowić nowy rozdział w życiu z dala od ludzi. Pewnego dnia z wizytą w Górach Bystrzyckich pojawia się przedstawiciel partyjnej władzy. W towarzystwie swojej małżonki urzędnik planował dodać wiary pracownikom w komunistyczne ideał. Zamiast tego jednak wywołał niezdrowe poruszenie. Obecność kobiety przypomina mężczyznom o dawno zapomnianych uczuciach. Odziera ich ze złudzeń w zakresie tego, kim naprawdę są i okazuje się bolesnym zderzeniem z rzeczywistością. Aura konfliktu spowiła Góry Bystrzyckie. 

Marek Hłasko (1934-1969) ceniony i uznany pisarz, należący do pokolenia tzw. pisarzy przeklętych, egzystujących i tworzących na granicy nihilizmy oraz dekadencji. Do miana legendy urosła uroczystość chrztu, gdzie dwuletni przyszły pisarz według relacji świadków, miał kilkukrotnie odpowiedzieć przecząco na pytanie księdza, czy wyrzeka się złego ducha. Edukację zakończył na etapie szkoły podstawowej, nie przeszkodziło mu to jednak napisać dziesięciu powieści oraz blisko czterdziestu opowiadań. Jego gwiazda w czasach powojennych święciła jasnym blaskiem, szykanowany i znienawidzony przez cenzurę władz PRL-u, był jak bohaterowie jego twórczości: romantyczny, zbuntowany i niepokorny.  Postępował na przekór obowiązującym ideałom i zasadom. Obojętny na prozaiczność życia, dostrzegał jego przemijalności i świadomie balansował na krawędzi. Cieszył się przy tym opinią pijaka i awanturnika, a wizerunek ten starannie pielęgnował m.in. w autobiografii „Piękni dwudziestoletni”, wydanej na emigracji w Paryżu w 1966 roku. W jego twórczości wątki autobiograficzne przeplata wyobraźnia - pisząc o innych, często pisał o samym sobie. Autor takich opowiadań i powieści, jak: „Ósmy dzień tygodnia”, „Następny do raju”, „Cmentarze”, „Wszyscy byli odwróceni”, „Pierwszy krok w chmurach”, „Baza Sokołowska”, „Sonata marymoncka” czy „Drugie zabicie psa”.