Truth

Zacznę od tego, że ta książka nie mogła pojawić się u mnie w lepszym momencie. W świecie pozornie tonącym w dezinformacji, „Prawda. Krótka historia wciskania kitu” autorstwa Toma Phillipsa jest jak koło ratunkowe - takie, które ma w sobie szczyptę kąśliwego humoru i nieskrywanego sarkazmu. Jeśli kiedykolwiek czułeś, że sama ilość bzdur latających wokół jest zbyt duża, by sobie z nimi poradzić, Phillips jest tutaj, aby pokazać ci, że ludzie zawsze tacy byli. I w jakiś sposób jest to zarówno pocieszające, jak i przerażające.  

Tom Phillips, który wcześniej zabawiał nas krótką historią jak ludzie wszystko spieprzyli, wnosi tę samą mieszankę dowcipu, badań i anegdot wywołujących przewracanie oczami do tej eksploracji prawdy - a raczej wszystkich pomysłowych i absurdalnych sposobów, w jakie unikaliśmy jej na przestrzeni dziejów. Jako ktoś, kto codziennie ma do czynienia z kłamstwami jako redaktor strony FullFact zajmującej się sprawdzaniem faktów, Phillips ma wyjątkowe kwalifikacje, by poprowadzić nas przez ten szalony krajobraz.  

Jeśli myślisz, że fake newsy są objawem ery cyfrowej, Phillips szybko obali to przekonanie. Kłamstwa zawsze były częścią ludzkiego doświadczenia, a pod wieloma względami przeszłość była jeszcze gorsza. Niezależnie od tego, czy była to mistyfikacja o zaawansowanych cywilizacjach na Księżycu, czy też jawne fabrykacje o nieistniejących afrykańskich królestwach, ludzie od wieków dawali się nabrać na bzdury. Różnica polega teraz na szybkości - nowoczesna technologia może rozpowszechniać te kłamstwa szybciej i szerzej niż kiedykolwiek wcześniej.  

Phillips zabiera nas na wycieczkę po największych fałszerstwach w historii. Pamiętasz, jak słyszałeś o Prester John, mitycznym chrześcijańskim królu, który miał uratować Europę przed jej kłopotami? Albo o schemacie Poyais, w którym tysiące ludzi zostało nakłonionych do emigracji do fikcyjnego kraju? Te historie są nie tylko absurdalne - to fascynujące studia przypadków ludzkiej naiwności i siły dobrze opowiedzianego kłamstwa.  

Jednym z kluczowych spostrzeżeń książki jest to, że kłamstwa odnoszą sukces, ponieważ często są bardziej atrakcyjne niż prawda. Prawda może być nudna, niewygodna lub niewarta uwagi. Z drugiej strony kłamstwa są ekscytujące, sensacyjne i grają na naszych nadziejach, obawach lub uprzedzeniach. Phillips wyjaśnia, w jaki sposób jesteśmy skłonni ufać autorytetom, wierzyć w rzeczy, które potwierdzają nasze wcześniejsze poglądy i pragnąć narracji, które nadają sens chaotycznemu światu - nawet jeśli te narracje są całkowicie zmyślone.  

Nie zapominajmy też o roli zaufanych źródeł. Jak wskazuje Phillips, kłamstwo wspierane przez kogoś, komu ufasz, jest nieskończenie bardziej przekonujące. Było to prawdą w całej historii, niezależnie od tego, czy była to zaufana gazeta przedrukowująca mistyfikację, czy współczesny influencer dzielący się fałszywymi wiadomościami w mediach społecznościowych.  

Tym, co wyróżnia tę książkę, jest humor Phillipsa. Temat może łatwo stać się przytłaczający lub przygnębiający, ale jego ostry, sarkastyczny komentarz sprawia, że książka jest wciągająca. Phillips ma talent do sprawiania, że nawet najbardziej absurdalne historie wydają się zrozumiałe, a jego teksty są pełne momentów śmiechu na głos.

Chociaż książka jest celebracją spektakularnej zdolności ludzkości do bzdur, nie jest całkowicie cyniczna. Phillips oferuje praktyczne porady dotyczące poruszania się po naszym post-prawdziwym świecie. Jego główny wniosek? Nie poddawaj się rozpaczy lub ślepemu sceptycyzmowi. Zamiast tego naucz się sprawdzać fakty, kwestionować źródła i podchodzić do informacji ze zdrową dawką krytycznego myślenia.  

Wskazuje również na niebezpieczeństwa związane z nadmiernym cynizmem. Jeśli nie wierzymy w nic, stajemy się tak samo łatwi do zmanipulowania, jak ci, którzy wierzą we wszystko. Kluczem jest równowaga - sceptycyzm złagodzony ciekawością i zaangażowaniem w poszukiwanie prawdy.