Bez retuszu

„Proza” to dziesiąta książka w literackim dorobku Stanisława Białonia, pochodzącego z Łużnej. Tym razem autor przedstawia zbiór sześciu opowiadań, które ułożone są w porządku chronologicznym, zgodnie z czasem akcji. Każda z tych historii ma swój odrębny tytuł i opowiada unikalną narrację. Jeśli zastanawiasz się nad znaczeniem tytułu całej książki, to podczas lektury odkryjesz, że opowiadania te niosą ze sobą ciężar wydarzeń często przez nas ignorowanych. Przemijają czasem niezauważone, naznaczone przez wojnę, społeczne obyczaje, a niekiedy przez ludzką głupotę. Są także historie o tych, którzy czują się wybrani przez los.

Pierwsze dwa opowiadania to spojrzenie na życie żołnierza podczas I wojny światowej w Galicji oraz jego powrót do domu. Następne ukazują wiejską codzienność okresu Młodej Polski, gdzie brutalna rzeczywistość miesza się z barwnym folklorem oraz tradycją i głupotą. Kolejny dwupak opowieści przenosi nas na Śląsk, odsłaniając przed czytelnikiem sposób widzenia tamtejszego życia przez przyjezdnego oraz realia pracy górników.

Historię zatytułowaną „Na spółdzielczym etacie” charakteryzuje wgląd w życie społeczne czasów propagandy sukcesu. Natomiast zamykające zbiór opowiadanie „Dziunek” opowiada o młodym człowieku dorastającym w leśnym otoczeniu, jego próbach przystosowania się do tego środowiska i ostatecznym wyniku tych wysiłków. Każda z tych opowieści to refleksja nad różnymi doświadczeniami ludzkiego losu, które Białoń oddaje z literacką zręcznością i głębokim zrozumieniem.