Tadeusz Dołęga-Mostowicz - sylwetka autora

Tadeusz Dołęga-Mostowicz, przybierający przydomek "Dołęga" z herbu rodowego matki, przyszedł na świat 10 sierpnia 1898 roku w Okuniewie, ówczesnej guberni witebskiej. Jego ojciec prowadził zamożną praktykę prawniczą. Wokół 1915 roku Tadeusz ukończył gimnazjum w Wilnie, a następnie rozpoczął studia prawnicze w Kijowie. Tam zaangażował się w działalność Polskiej Organizacji Wojskowej. Po zakończeniu I wojny światowej Okuniewo znajdowało się poza granicami Polski, lecz jego rodzina przeniosła się do kraju, a sam Tadeusz dołączył w 1918 roku do wojska w Warszawie jako ochotnik. Wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej, a w 1922 roku powrócił do życia cywilnego.

W Warszawie związał swoje losy z dziennikarstwem, rozpoczynając od pracy jako zecer, by później zostać korektorem i reporterem. W 1925 roku zdobył stałą posadę w dzienniku "Rzeczpospolita", prorządowej gazecie o orientacji szlachecko-ziemiańskiej, związaną z Chrześcijańską Demokracją, a także o tendencjach endeckich i antypiłsudczykowskich. Po przewrocie majowym w 1926 roku cięta satyra Mostowicza przysporzyła mu wrogów wśród zwolenników Piłsudskiego. We wrześniu 1927 roku został napadnięty i pobity przez bojówkę sanacyjną.

W 1928 roku, po poświęceniu się pisarstwu, zerwał z dziennikarstwem. Już w 1929 roku ukończył swoją pierwszą powieść "Ostatnia brygada", którą opublikowano w gazecie "Polonia" w 1930 roku. Sukces i rozpoznawalność przyniosła mu jednak książka "Kariera Nikodema Dyzmy" z 1932 roku. Od tego momentu pisał dwie powieści rocznie, aż do liczby siedemnastu, ciesząc się dużymi honorariami.

Gdy wybuchła II wojna światowa, Mostowicz przebywał w Kutach i tam 20 września 1939 roku zginął od kuli radzieckiego żołnierza. Jego szczątki spoczęły na warszawskich Powązkach w 1978 roku. "Ostatnia brygada", inspirowana I Brygadą Piłsudskiego, odznaczała się szybką akcją, w której pojawia się postać Kobiety Fatalnej, rosyjskiej szpieg. Ta oraz kolejne powieści Mostowicza charakteryzowały się dynamiczną fabułą, sensacyjnymi wątkami oraz krytycznymi obserwacjami życia politycznego.

W innych dziełach, jak "Prokurator Alicja Horn" (1932) czy "Bracia Dalcz i S-ka" (1933), również dominowały wątki sensacyjne, ale obejmowały także problemy społeczne. Dylogia "Znachor" (1937) i "Profesor Wilczur" (1939) skupiła się na postaci głównego bohatera z amnezją. Ostatnia powieść "Pamiętnik pani Hanki" (1939) wróciła do tematów politycznych, przedstawiając z humorem i zgryźliwością świat dyplomatyczny II Rzeczypospolitej.

Pomimo krytyki po II wojnie światowej, od 1956 roku powieści Dołęgi-Mostowicza zyskały ponownie na popularności. Wpłynęły na to zarówno fascynujące fabuły, jak i telewizyjne oraz filmowe adaptacje.