Opowiadania zebrane, tom 1

Z twórczością herberta jest tak, że pytani o pierwszy kontakt z tym autorem czytelnicy często mają w pamięci kto ich zainspirował aby sięgnąć po tę wyjątkową tematykę kosmicznych dziejów planety Diuna. Wspominam o najwybitniejszym dziele autora, ono bowiem wyniosło na stałe jego samego do ścisłej czołówki wizjonerów literatury popularnonaukowej. Poznanie go poprzedzone researchem w postaci niniejszych zebranych opowiadań, wyznaczających niejako drogę autora do napisania Diuny, odkrywa przed czytelnikiem wielość pomysłów z jakich słynął Herbert, wskazuje też na geniusz samego pisarza i pracę, jaką musiał on wykonać aby Diuna była dziełem kompletnym i ponadczasowym. <br> <br> <br> Od najmłodszych lat, gdy jeszcze chodziłyśmy razem z siostrą razem do biblioteki wybierałyśmy sobie tyle książek ile się dało i gdy zapasy się kończyły, podbierałyśmy sobie nawzajem coś z naszych stosików. Tak odnalazłam “Diunę”, a wraz z nią niesamowity świat do którego wracam co jakiś czas.<br> Niektórzy z was wiedzą, że pałam miłością niezmienną do twórczości Franka Herberta. Pierwszy tom “Opowiadań zebranych” ściągnęłam z półki nie patrząc nawet na streszczenie. Spodziewałam się czegoś w stylu Diuny, jakiś krótkich historii spisanych gdzieś między tomami czy dalszych losów niektórych bohaterów Kronik. Dałam się kompletnie zaskoczyć i oczarować. Kolejny raz.<br> <br> “Zrozum: przemoc jest częścią ludzkiego życia! Częścią ludzkiego życia jest żądza władzy. Dopóki ludzie się jej nie pozbędą, zrobią wszystko, nie przebierając w środkach, by ją zdobyć! W pokojowy albo inny sposób!”<br> <br> Niektóre z opowieści dzieją się na naszej planecie ale większość z nich zabiera nas w podróż na inne gwiazdy czy w kompletnie nieznane nam dotąd galaktyki. Ich ogrom i różnorodność oszałamia i zachwyca. Każda opowieść jest nietuzinkowa i porusza bardzo odmienne tematy jak ochrona środowiska, upowszechnianie wiedzy, wyginięcie niektórych gatunków zwierząt, polityka, pierwsze spotkanie z osobnikami z obcych planet i wiele, wiele innych. Oczywiście jak to bywa, zdarzają się opowiadania słabsze jednak jak pisarz sam podkreślił, niektóre z nich to zaledwie szkice pomysłów. Niektóre z nich zostały rozwinięte w kilka dodatkowych, rewelacyjnych historii jak ta o Lewisie Orne’u. Moja ulubiona? Jedna z najkrótszych i zarazem najbardziej treściwych i zaskakujących: “Siły okupacyjne”.<br> <br> “Język ściska nas niewidzialnymi palcami. Wytwarza u nas reakcje warunkowe na to, co myślą inni. Przez język narzucamy sobie sposób widzenia świata.”<br> <br> Czytując książki science fiction autorów, którzy tworzyli mniej więcej kilkadziesiąt lat temu nie da się nie zauważyć pewnego ograniczenia czy to w obrazach przyszłości lub sposobie myślenia. Ta pewna toporność czasami męczy przy czytaniu. Frank Herbert w swoich wizjach nie ograniczał się absolutnie niczym. Zaskakuje swoją ogromną wyobraźnią, przedstawiając nam futurystyczne wizje, które jak na jego czasy były bardzo innowacyjne i przyszłościowe. Świeżość jego historii bierze się również z tego, że bohaterów dotykają te same problemy co nas współcześnie, ich troski i nadzieje nie są nam obce i jeszcze bardziej przez to potrafimy się z nimi utożsamiać. Nawet teraz, żyjąc w dwudziestym pierwszym wieku ciężko jest mi sobie uświadomić, że autor tworzył te historie prawie pięćdziesiąt lat temu.<br> Niewątpliwie Frank Herbert potrafił pisać. Z jednej strony raczył nas wywodami filozoficznymi, z drugiej przewracamy ze zniecierpliwieniem kolejne strony czekając na finał zapierającego dech pojedynku. Urzekają nas piękne opisy nowych planet, ich mieszkańców, krajobrazy krain i prowincjonalność małych miasteczek. Przedstawia nam nowe religie, innowacyjne technologie czy strategie polityczne. W tych historiach da się zauważyć pewne zalążki przyszłego cyklu ‘Kronik Diuny’ czy to w sposobie wykreowania głównych bohaterów, czy też światach, które opisywał.<br> <br> Kolejna pozycja, która urzeka okładką. Cykl ‘Kronik Diuny’ i kolejnych dodatków z ilustracjami Wojciecha Siudmaka to strzał w dziesiątkę. Nie muszę dodawać, jak pięknie ta kolekcja wygląda na półce. Nie ma znaczenia, czy dopiero zaczynacie przygodę z Frankiem Herbertem, czy tak jak ja, znacie już jego twórczość, “Opowiadania zebrane” to prawdziwa gratka dla fanów literatury science fiction i mądrych, wartościowych treści. Dla mnie to kompletnie inny od tego, którego znałam i podziwiam do dziś, obraz twórczości autora. Od tych historii po prostu nie można się oderwać.

Franka Herberta poznałem wiele lat temu za sprawą jego twórczości, która zachwyciła mojego przyjaciela, zadeklarowanego miłośnika fantasy, z Herbertem, Martinem czy Tolkienem na czele. Wówczas chyba nie byłem jednak wystarczająco dojrzały aby sięgnąć po literaturę z tego gatunku, wydawało mi się to ucieczką od świata, w którym żyłem. Nie rozumiałem wtedy, że takiej ucieczki potrzebuje każdy, kto wczesniej czy później będzie chciał na chwile zamknąć oczy i zobaczyc inny, piękny świat;-) <br> <br> “Opowiadania zebrane”, to jak sam tytuł wskazuje, zbiór wczesnych opowiadań najwybitniejszego pisarza science-fiction, który odkrywa przed czytelnikami prawdziwą "drogę do Diuny". Tom pierwszy zawiera krótkie formy pisarza z lat 1952 - 1961, w przeważającej ilości publikowane wcześniej na łamach kultowego magazynu "Astounding" i już w tych pierwszych opowieściach wyraźne są pierwiastki, za które rzesze wielbicieli literatury fantastycznej pokochały Franka Herberta i jego "Diunę".<br> <br> Pojawiają się tu motywy dominacji przez "podbój" religijny, "zaczątki" późniejszego Missionaria Protectiva, wątki wznoszenia ludzkich zdolności psychicznych na nadnaturalny i dorównujący komputerom poziom ("Kapłani PSI"), oraz motywy wskazujące na dojrzewający pomysł dominacji matriarchalnej w Imperium Galaktycznym i zakrojonych na setki lat manipulacji eugenicznych prowadzonych przed ukryte w cieniu stowarzyszenie kobiet ("Operacja Stóg Siana"), które w pełnej formie, jako Bene Gesserit, pojawiły się w opus magnum autora. Prawdę mówiąc nie miałbym najmniejszego problemu z zaakceptowaniem tego, iż seria opowiadań z Umbo Stetsonem i Lewisem Orne, stanowi swoisty prequel do "Diuny" opisujący to uniwersum kilka tysięcy lat przed wydarzeniami cyklu o Arrakis. W wielu z historii dominującą rolę odgrywa polityka a bohaterowie nie stronią od filozoficznych dywagacji, formułując myśli, które za kilkanaście lat staną się ideami głoszonymi przez postaci z "Diuny".<br> <br> Poza tym, zbiór ten odkrywa również kilka, nieznanych dotąd, obliczy Franka Herberta. Okazuje się on być niezrównanym humorystą i obserwatorem zachodzących w świecie przemian i trendów kulturowych ("Agencja OKRONA"), oraz pisarzem nie wahającym się forsować nawet najbardziej karkołomnych pomysłów, przekuwając je w pasjonujące i ciekawe opowieści, które bronią się znakomicie, mimo upływu lat. Do moich ulubionych historii tego rodzaju należą "Jaja i popioły" (na Ziemi pojawia się istota, która "widzi" w paśmie, w którym ludzie odbierają dźwięki), "Pieśń godowa" (odwiedzamy planetę, której - upraszczając - mieszkańcy rozmnażają się poprzez... śpiew), oraz "Przypomnieć sobie" (na Ziemię przylatuje zaawansowana technologicznie cywilizacja i stawia ludziom ultimatum - albo odnajdą sposób na porozumienie się z nimi, albo planeta zostanie zniszczona), które, na marginesie, wydaje się że było głównym źródłem inspiracji dla Teda Chianga, podczas pisania "Historii Twojego Życia".<br> <br> Ogólnie - pierwszy tom "Opowiadań zebranych" to jedna z najlepszych antologii autorskich, jakie dane mi było przeczytać. Z każdej strony wylewa się niepowtarzalny klimat i, rozpoznawalny niemal w każdym zdaniu, mistrzowski styl Franka Herberta. Dla fanów pisarza i "Diuny", oraz ogólnie dla miłośników prozy popularnonaukowej, jest to lektura obowiązkowa. Tym z was, którzy do tej pory raczej stronili od tego gatunku, a jednak kierowani ciekawoscią za sprawa kolejnej, głosnej ekranizacji z roku 2022, wahają się czy dać szansę na poznanie wspaniałego uniwersum mogę jedynie podpowiedzieć, że “Opowiadania zebrane” to dobry początek waszej przygody, która najpewniej potrwa wiele, wiele wieczorów, bowiem świat ukryty w myślach Herberta wciąga i potrafi zawładnąć wyobraźnią czytelnika bez reszty;-)

Z twórczością herberta jest tak, że pytani o pierwszy kontakt z tym autorem czytelnicy często mają w pamięci kto ich zainspirował aby sięgnąć po tę wyjątkową tematykę kosmicznych dziejów planety Diuna. Wspominam o najwybitniejszym dziele autora, ono bowiem wyniosło na stałe jego samego do ścisłej czołówki wizjonerów literatury popularnonaukowej. Poznanie go poprzedzone researchem w postaci niniejszych zebranych opowiadań, wyznaczających niejako drogę autora do napisania Diuny, odkrywa przed czytelnikiem wielość pomysłów z jakich słynął Herbert, wskazuje też na geniusz samego pisarza i pracę, jaką musiał on wykonać aby Diuna była dziełem kompletnym i ponadczasowym. <br> <br> <br> Od najmłodszych lat, gdy jeszcze chodziłyśmy razem z siostrą razem do biblioteki wybierałyśmy sobie tyle książek ile się dało i gdy zapasy się kończyły, podbierałyśmy sobie nawzajem coś z naszych stosików. Tak odnalazłam “Diunę”, a wraz z nią niesamowity świat do którego wracam co jakiś czas.<br> Niektórzy z was wiedzą, że pałam miłością niezmienną do twórczości Franka Herberta. Pierwszy tom “Opowiadań zebranych” ściągnęłam z półki nie patrząc nawet na streszczenie. Spodziewałam się czegoś w stylu Diuny, jakiś krótkich historii spisanych gdzieś między tomami czy dalszych losów niektórych bohaterów Kronik. Dałam się kompletnie zaskoczyć i oczarować. Kolejny raz.<br> <br> “Zrozum: przemoc jest częścią ludzkiego życia! Częścią ludzkiego życia jest żądza władzy. Dopóki ludzie się jej nie pozbędą, zrobią wszystko, nie przebierając w środkach, by ją zdobyć! W pokojowy albo inny sposób!”<br> <br> Niektóre z opowieści dzieją się na naszej planecie ale większość z nich zabiera nas w podróż na inne gwiazdy czy w kompletnie nieznane nam dotąd galaktyki. Ich ogrom i różnorodność oszałamia i zachwyca. Każda opowieść jest nietuzinkowa i porusza bardzo odmienne tematy jak ochrona środowiska, upowszechnianie wiedzy, wyginięcie niektórych gatunków zwierząt, polityka, pierwsze spotkanie z osobnikami z obcych planet i wiele, wiele innych. Oczywiście jak to bywa, zdarzają się opowiadania słabsze jednak jak pisarz sam podkreślił, niektóre z nich to zaledwie szkice pomysłów. Niektóre z nich zostały rozwinięte w kilka dodatkowych, rewelacyjnych historii jak ta o Lewisie Orne’u. Moja ulubiona? Jedna z najkrótszych i zarazem najbardziej treściwych i zaskakujących: “Siły okupacyjne”.<br> <br> “Język ściska nas niewidzialnymi palcami. Wytwarza u nas reakcje warunkowe na to, co myślą inni. Przez język narzucamy sobie sposób widzenia świata.”<br> <br> Czytując książki science fiction autorów, którzy tworzyli mniej więcej kilkadziesiąt lat temu nie da się nie zauważyć pewnego ograniczenia czy to w obrazach przyszłości lub sposobie myślenia. Ta pewna toporność czasami męczy przy czytaniu. Frank Herbert w swoich wizjach nie ograniczał się absolutnie niczym. Zaskakuje swoją ogromną wyobraźnią, przedstawiając nam futurystyczne wizje, które jak na jego czasy były bardzo innowacyjne i przyszłościowe. Świeżość jego historii bierze się również z tego, że bohaterów dotykają te same problemy co nas współcześnie, ich troski i nadzieje nie są nam obce i jeszcze bardziej przez to potrafimy się z nimi utożsamiać. Nawet teraz, żyjąc w dwudziestym pierwszym wieku ciężko jest mi sobie uświadomić, że autor tworzył te historie prawie pięćdziesiąt lat temu.<br> Niewątpliwie Frank Herbert potrafił pisać. Z jednej strony raczył nas wywodami filozoficznymi, z drugiej przewracamy ze zniecierpliwieniem kolejne strony czekając na finał zapierającego dech pojedynku. Urzekają nas piękne opisy nowych planet, ich mieszkańców, krajobrazy krain i prowincjonalność małych miasteczek. Przedstawia nam nowe religie, innowacyjne technologie czy strategie polityczne. W tych historiach da się zauważyć pewne zalążki przyszłego cyklu ‘Kronik Diuny’ czy to w sposobie wykreowania głównych bohaterów, czy też światach, które opisywał.<br> <br> Kolejna pozycja, która urzeka okładką. Cykl ‘Kronik Diuny’ i kolejnych dodatków z ilustracjami Wojciecha Siudmaka to strzał w dziesiątkę. Nie muszę dodawać, jak pięknie ta kolekcja wygląda na półce. Nie ma znaczenia, czy dopiero zaczynacie przygodę z Frankiem Herbertem, czy tak jak ja, znacie już jego twórczość, “Opowiadania zebrane” to prawdziwa gratka dla fanów literatury science fiction i mądrych, wartościowych treści. Dla mnie to kompletnie inny od tego, którego znałam i podziwiam do dziś, obraz twórczości autora. Od tych historii po prostu nie można się oderwać.

Dla fanów twórczości Franka Herberta pozycja obowiązkowa…. ale czy aby na pewno? Byłem zaskoczony, jak wiele z tych opowiadań już czytałem. Wiele z nich ukazało się w dwóch poprzednich antologiach. Nawet większość z tych, które nie były wcześniej antologizowane, pierwotnie ukazały się w czasopismach. Tylko ostatnie opowiadanie nie ukazało się wcześniej drukiem. Inaczej mówiąc, poziom niesłychany, ale do odkrycia głównie przez nowych czytelników, fani dobrze wiedzą, co znajdą w tych Opowiadaniach Zebranych, bowiem często można było na nie trafić śledząc karierę pisarską Herberta. Nie zmienia to faktu, że mając je wszystkie na wyciągnięcie ręki, grzechem byłoby ich nie przeczytać w taj dobrze dobranej, spójnej formie;-) <br> <br> Jakość opowiadań zawartych jest jednak bardzo nierówna, co pewnie trzeba tłumaczyć ich pisanie na różnych etapach pisarskiej kariery autora. Niektóre z najlepszych krótkich opowiadań science fiction, jakie kiedykolwiek czytałem - takie jak "Zasób nasion", "Przejście dla fortepianu" i "Spróbuj zapamiętać" - sąsiadują z mniej wybitnymi przykładami gatunku. Podobały mi się historie o Orne - chyba nie czytałem ich wcześniej - a nowe opowiadanie "The Daddy Box" to zwycięzca. <br> <br> “Opowiadania Zebrane”, zarówno pierwsza jak i druga część w oczach czytelników i fanów Herberta to warunek sine qua non poznania jego pomysłu na uniwersum przedstawione w Diunie - to jak podróż do głowy autora i odkrywanie w jakim kierunku chce pójść tworząc coś niezwykłego, o ile bowiem Diuna jest arcydziełem, o tyle wiele z tych opowiadań przedstawionych nigdy nie zostało w niej wykorzystane. A czytelnik tym samym dostaje cudowna okazję aby samemu ocenić, gdzie potencjał został najlepiej wykorzystany;-)

Franka Herberta poznałem wiele lat temu za sprawą jego twórczości, która zachwyciła mojego przyjaciela, zadeklarowanego miłośnika fantasy, z Herbertem, Martinem czy Tolkienem na czele. Wówczas chyba nie byłem jednak wystarczająco dojrzały aby sięgnąć po literaturę z tego gatunku, wydawało mi się to ucieczką od świata, w którym żyłem. Nie rozumiałem wtedy, że takiej ucieczki potrzebuje każdy, kto wczesniej czy później będzie chciał na chwile zamknąć oczy i zobaczyc inny, piękny świat;-) <br> <br> “Opowiadania zebrane”, to jak sam tytuł wskazuje, zbiór wczesnych opowiadań najwybitniejszego pisarza science-fiction, który odkrywa przed czytelnikami prawdziwą "drogę do Diuny". Tom pierwszy zawiera krótkie formy pisarza z lat 1952 - 1961, w przeważającej ilości publikowane wcześniej na łamach kultowego magazynu "Astounding" i już w tych pierwszych opowieściach wyraźne są pierwiastki, za które rzesze wielbicieli literatury fantastycznej pokochały Franka Herberta i jego "Diunę".<br> <br> Pojawiają się tu motywy dominacji przez "podbój" religijny, "zaczątki" późniejszego Missionaria Protectiva, wątki wznoszenia ludzkich zdolności psychicznych na nadnaturalny i dorównujący komputerom poziom ("Kapłani PSI"), oraz motywy wskazujące na dojrzewający pomysł dominacji matriarchalnej w Imperium Galaktycznym i zakrojonych na setki lat manipulacji eugenicznych prowadzonych przed ukryte w cieniu stowarzyszenie kobiet ("Operacja Stóg Siana"), które w pełnej formie, jako Bene Gesserit, pojawiły się w opus magnum autora. Prawdę mówiąc nie miałbym najmniejszego problemu z zaakceptowaniem tego, iż seria opowiadań z Umbo Stetsonem i Lewisem Orne, stanowi swoisty prequel do "Diuny" opisujący to uniwersum kilka tysięcy lat przed wydarzeniami cyklu o Arrakis. W wielu z historii dominującą rolę odgrywa polityka a bohaterowie nie stronią od filozoficznych dywagacji, formułując myśli, które za kilkanaście lat staną się ideami głoszonymi przez postaci z "Diuny".<br> <br> Poza tym, zbiór ten odkrywa również kilka, nieznanych dotąd, obliczy Franka Herberta. Okazuje się on być niezrównanym humorystą i obserwatorem zachodzących w świecie przemian i trendów kulturowych ("Agencja OKRONA"), oraz pisarzem nie wahającym się forsować nawet najbardziej karkołomnych pomysłów, przekuwając je w pasjonujące i ciekawe opowieści, które bronią się znakomicie, mimo upływu lat. Do moich ulubionych historii tego rodzaju należą "Jaja i popioły" (na Ziemi pojawia się istota, która "widzi" w paśmie, w którym ludzie odbierają dźwięki), "Pieśń godowa" (odwiedzamy planetę, której - upraszczając - mieszkańcy rozmnażają się poprzez... śpiew), oraz "Przypomnieć sobie" (na Ziemię przylatuje zaawansowana technologicznie cywilizacja i stawia ludziom ultimatum - albo odnajdą sposób na porozumienie się z nimi, albo planeta zostanie zniszczona), które, na marginesie, wydaje się że było głównym źródłem inspiracji dla Teda Chianga, podczas pisania "Historii Twojego Życia".<br> <br> Ogólnie - pierwszy tom "Opowiadań zebranych" to jedna z najlepszych antologii autorskich, jakie dane mi było przeczytać. Z każdej strony wylewa się niepowtarzalny klimat i, rozpoznawalny niemal w każdym zdaniu, mistrzowski styl Franka Herberta. Dla fanów pisarza i "Diuny", oraz ogólnie dla miłośników prozy popularnonaukowej, jest to lektura obowiązkowa. Tym z was, którzy do tej pory raczej stronili od tego gatunku, a jednak kierowani ciekawoscią za sprawa kolejnej, głosnej ekranizacji z roku 2022, wahają się czy dać szansę na poznanie wspaniałego uniwersum mogę jedynie podpowiedzieć, że “Opowiadania zebrane” to dobry początek waszej przygody, która najpewniej potrwa wiele, wiele wieczorów, bowiem świat ukryty w myślach Herberta wciąga i potrafi zawładnąć wyobraźnią czytelnika bez reszty;-)