Więzień Putina

<p>Na co dzień studiuję stosunki międzynarodowe na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu i tematyka związana z sytuacją polityczną w Rosji nie jest mi obca. Przy okazji jednego z wykładów związanych z rosyjskimi imperatywami wskazywano potrzebę terytorialnej ekspansji jako warunek sine qua non dla utrzymania się przy władzy przez obecne elity kremlowskie. Taka sytuacja nie jest czymś nowym dla historii rosyjskiej państwowości, przeciwnie! Wojska carskie parły na wschód, przekraczając z czasem Cieśninę Beringa i kolonizując nawet kontynent Ameryki Północnej. Rosja w przeszłości nie miała wielkich przeciwników na swojej drodze: odizolowana od Chin oraz Indii potężnymi masywami górskimi, Moskwa parła na wschód, podbijając mniej rozwinięte obszary zamieszkiwane przez ludność azjatyckich stepów. Wojna w Ukrainie, rozpoczęta agresją wojsk rosyjskich z 24 lutego 2022 roku, zmieniła pogląd Europy na dawne, mocarstwowe plany Kremla. W tej sytuacji uwaga komentatorów bieżących wydarzeń politycznych często skupia się na osobach dwóch czołowych opozycjonistów: Michaiła Chodorkowskiego oraz Aleksieja Nawalnego. W książce „Więzień Putina” pierwszy z wymienionych opozycjonistów, wraz z rosyjską dziennikarką Natalią Gieworkian, przedstawił sposób, w jaki administracja Władimira Putina zlikwidowała zalążki społeczeństwa obywatelskiego, https://******.**. osadzając bohatera reportażu w kolonii karnej w świetle sfingowanych zarzutów przeprowadzonych w politycznym procesie „na zamówienie”, jak opisuje sam Michaił Chodorkowski.</p><p>Reportaż pod tytułem „Więzień Putina” zyskał moje uznanie przede wszystkim ze względu na szczegółowe przedstawienie kolejnych etapów życia Michaiła Chodorkowskiego. Były proces Jukosu został opisany jako biznesmen, polityk i w końcu działacz społeczny, a każda z wymienionych ról rezonowała na kierunek myśli politycznej prezentowanej przez czołowego rosyjskiego opozycjonistę. Lektura książki „Więzień Putina” umożliwia również zrozumienie sytuacji społeczno-politycznej w Rosji po przemianach, jakie dokonały się w ostatniej dekadzie XX wieku. Przyjęta przez Natalię Gieworkian metodologia pracy zaprezentowana w reportażu „Więzień Putina” stanowi cenne źródło wiedzy https://******.**. w zakresie nastrojów społecznych i resentymentu imperialnego w Rosji za czasów Borysa Jelcyna. To właśnie wtedy, jak przekonują autorzy książki „Więzień Putina”, zbudowano w opanowaniu rosyjskim fundamenty nacjonalizmu i nostalgii za imperializmem rosyjskim, co z powodzeniem kontynuował w XXI wieku Władimir Putin.</p><p>Jak już wcześniej wspomniano, książka „Więzień Putina” dostarcza nie tylko rzetelnych informacji na temat samego Michaiła Chodorkowskiego, ale także wartościowej analizy polityki prowadzonej przez Władimira Putina i wpływu kierunku rozwoju wyznaczonego przez Prezydenta Federacji Rosyjskiej na jego własnych obywateli. Michaił Chodorkowski szczegółowo opisuje kolejne etapy likwidowania wolności słowa w państwie rosyjskim za czasów prezydentury Władimira Putina. Pierwsze symptomy w tym zakresie były widoczne jeszcze pod koniec XX wieku. Autorzy książki „Więzień Putina” wyjaśniają, że choć Borys Jelcyn nie cieszył się dużym uznaniem w państwie rosyjskim, podczas podwójnej kadencji obrał wyraźny kurs na integrację z Zachodem i otwarcie Rosji na przemiany demokratyczne. Niestety, kryzys finansowy, który miał miejsce na świecie w 1998 roku, mocno dotknął rosyjskie społeczeństwo. Wystarczy powiedzieć, że w maju 1998 roku niespłacone zobowiązania Federacji Rosyjskiej na arenie międzynarodowej szacowano na 35 miliardów dolarów. Dużo, mało? Odpowiedź na to pytanie pada w kontekście relacji całego budżetu Rosji w tamtym czasie. Wspomniana wyżej suma stanowiła 32% wszystkich zaplanowanych wydatków przez władze na Kremlu w 1998 roku. Podobnych „smaczków” w książce „Więzień Putina” jest więcej. Autorzy krok po kroku wskazują na przyczyny i konsekwencje polityki realizowanej przez Władimira Putina jako swoistej przeciwwagi dla poprzednika w osobie Borysa Jelcyna. Michaił Chodorkowski i Natalia Gieworkian przekonują, że kryzys gospodarczy pod koniec XX wieku dotknął mniej lub bardziej cały świat, jednak tylko w Rosji wykorzystano związane z nim napięcia społeczne, aby zlikwidować rozwiązania demokratyczne i ponownie obrócić kurs na twardą dyktaturę.</p><p>Kiedy sięgałem po reportaż pod tytułem „Więzień Putina”, spodziewałem się przede wszystkim unikalnego spojrzenia tytułowego bohatera na przemiany w Rosji dokonane pod rządami prezydenta Federacji Rosyjskiej, Władimira Putina. Michaił Chodorkowski i Natalia Gieworkian opisują proces zmian, jakie dokonały się w Rosji, i trafnie punktują ignorancje i złą wolę prezentowaną w tym zakresie przez rosyjskie elity. Jeszcze na przełomie XX i XXI wieku, kiedy Władimir Putin dopiero konsolidował władzę wokół siebie, była szansa, aby odwrócić niekorzystne tendencje i skierować państwo rosyjskie na właściwe w zakresie rozwiązań demokratycznych tory. Nic podobnego się nie wydarzyło, co miało https://******.**. związek z bierną postawą społeczeństwa wobec brutalnego zamachu na życie znanej dziennikarki, Anny Politkowskiej. Kobieta została zastrzelona w biały dzień 7 października 2006 roku na klatce schodowej bloku, w którym mieszkała. Autorzy książki „Więzień Putina” przekonują, że choć metody działań otoczenia Władimira Putina zmieniały się w ciągu minionych lat, prezydent Federacji Rosyjskiej wielokrotnie wykazywał upór i determinację w likwidowaniu niewygodnych dla siebie polityków i dziennikarzy. Michaił Chodorkowski, tytułowy bohater reportażu Natalii Gieworkian „Więzień Putina”, od lat pozostaje osadzony w kolonii karnej na Łasce i nie łasce kremlowskich elit. Można odnieść wrażenie, że były prezes Jukosu umarł za życia. Książka wydana nakładem wydawnictwa Agora to relacja zza krat człowieka, który odbywa wyrok wydany na podstawie sfałszowanych dowodów i nigdy nie usłyszał, czy kiedykolwiek opuści mury kolonii karnej.</p>

<p>Władimir Putin nie ma wielu wrogów w Rosji. Przez ponad dwie dekady rządów prezydenta Federacji Rosyjskiej wolność słowa i pluralizm polityczny zostały skutecznie zredukowane do zera. Niektórzy politycy, jak Michaił Chodorkowski, zostali wyniesieni przez zachodnie elity do miana męczenników, co jednak nie zmieniło w żaden sposób sytuacji wewnętrznej w Rosji. Czy rosyjskie społeczeństwo, pozbawione złudzeń w zakresie demokracji, pozostaje wiernie realizowanemu przez Władimira Putina zwrotowi w kierunku autorytarnej formy sprawowania rządów? Czy może rozszerzona w Rosji struktura tajnych służb tłumi wszelkie przejawy buntu i odbiera nadzieje na większy zryw społeczny, zdolny do obalenia władzy kremlowskich elit? W poszukiwaniu odpowiedzi na to pytanie sięgnąłem po książkę napisaną przy współudziale wspomnianego już wyżej Michaiła Chodorkowskiego razem z dziennikarką Natalią Gieworkian. Reportaż „Więzień Putina” to pasjonujące spojrzenie na wewnętrzne sprawy rosyjskie przez jednego z przedstawicieli lokalnej elity. Oczywiście sam Chodorkowski nie jest w ten sposób oceniany w Rosji, gdzie przedstawia się go jako wroga politycznego nr 1, jednak na Zachodzie byłemu prezesowi Jukosu przypisuje się poglądy prozachodnie i proliberalne. Kim naprawdę jest Michaił Chodorkowski i jaką wizję Rosji kreśli w przyszłości?<br><br>Obrzydzenie Michaiła Chodorkowskiego w oczach rosyjskiego społeczeństwa było rzeczą nad wyraz prostą. Po rozpadzie Związku Radzieckiego jednym z elementów dzikiej prywatyzacji były kierowane do Rosjan akcje podmiotów państwowych, przede wszystkim z sektora energetycznego. Owe akcje niewiele miały wartości dla pojedynczej jednostki, jednak zebrane w większej ilości stanowiły poważny udział w przedsiębiorstwach generujących miliardy dolarów. Michaił Chodorkowski nie był jednym z tych cwaniaków jak choćby Jewgienij Prigożyn, przydowca Grupy Wagnera, lecz w przeszłości zajmował się biznesem i niewiele wskazywało na zainteresowanie wielką polityką. W książce „Więzień Putina” autorzy wyjaśniają, że przez pierwsze lata 90. XX wieku czołowy opozycjonista w Rosji nie znajdował się jeszcze na celowniku Kremla. Zaproponowana przez Borysa Jelcyna odwilż w stosunkach z Zachodem spowodowała z jednej strony ogromne fortuny oligarchów, z drugiej zaś przyniosła kryzys gospodarczy, społeczny i polityczny. W tej sytuacji obejmujący rządy na Kremlu Władimir Putin miał prosty plan: wskazać winnych w oczach społeczeństwa, ukarać ich oraz rozliczyć jako winnych braku wydajności rosyjskiej gospodarki w latach 90. XX wieku. Tymczasem, jak przekonują autorzy książki „Więzień Putina”, rosyjska państwowość de facto kontynuowała niewydolny ekonomicznie model funkcjonowania, który dekadę wcześniej wstrząsnął fundamentami Związku Radzieckiego. Działania takie przypominają „polowanie na czarownice”, czyli prawo i poszanowanie dla niezależności i niezawisłości sądów w Rosji miało charakter iluzoryczny. Do 2004 roku Władimir Putin i jego bliskie otoczenie skutecznie podporządkowali sobie sądownictwo i media w Rosji, czego symbolem jest https://******.**. sprawa Michaiła Chodorkowskiego.</p><p>Podsumowując, uważam, że reportaż „Więzień Putina” i narracja zaprezentowana przez Natalię Gieworkian to wartościowa pozycja dla miłośników geopolityki oraz osób zainteresowanych obecną sytuacją wewnętrzną w Rosji. Książka dostarcza rzetelnej wiedzy na temat polityki Putina, a jednocześnie ukazuje konkretny wpływ owej polityki na życie mieszkańców Rosji. Lektura książki „Więzień Putina” ułatwia zrozumienie przyczyn i konsekwencji polityki realizowanej przez Prezydenta Rosji wobec własnych obywateli: ciemiężonych, szykanowanych i poddawanych licznym represjom.</p><p>Czy reportaż rosyjskiej dziennikarki napisany przy współudziale bohatera książki, Michaiła Chodorkowskiego ma jakieś słabe punkty? Z perspektywy czasu, a więc mając na uwadze działania podejmowane przez wojska rosyjskie na Ukrainie, nie mam wątpliwości, że próżno szukać obecnie w Rosji sił zdolnych do obalenia władzy Prezydenta Federacji Rosyjskiej, Władimira Putina. Wystarczy powiedzieć, że zgodnie z decyzją wydaną przez administrację urzędującego prezydenta, nazwanie rzeczy po imieniu i publiczne powiedzenie, że na Ukrainie toczy się wojna, grozi karą pozbawienia wolności... na 15 lat. Trudno o lepsze podsumowanie prawodawstwa w Rosji, które ma charakter tylko teoretyczny.</p><p>Z książki „Więzień Putina” wyłania się ponury obraz Rosjan jako ludzi biernych i pogodzonych z losem życia w cieniu autorytarnych rządów kolejnych rosyjskich przywódców.</p>