Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej w dialogu z Europą. Hermeneutyka wartości. Tom 12. Wiek XVIII - między tradycją a oświeceniową współczesnością. Hermeneutyka wartości religijnych

Ostatnia część serii stara się uchwycić kluczowe aspekty XVIII wieku, zaczynając od okresu saskiego, aż po przełom pomiędzy oświeceniem a romantyzmem. Autorzy badają zagadnienia aksjologiczne obecne w poezji późnobarokowej, ślady tradycji biblijnej w religijnej twórczości literackiej, oraz analizują odnowę życia kościelnego i wzrost świadomości religijnej wiernych. Ważnym tematem jest również edukacja religijna w kolegiach szlacheckich, a także literackie reakcje na deizm.

Wyróżniono osobne opracowanie, które poświęcono Ignacemu Krasickiemu, uznawanemu za najwybitniejszego poetę drugiej połowy XVIII stulecia, i jego konfesyjną świadomość. Dwie rozprawy dotyczą sytuacji Żydów w Pierwszej Rzeczpospolitej, koncentrując się na przemianach religijnych w ich środowiskach oraz na aspektach żydowskich prezentowanych w oświeceniowych dyskusjach o wartościach, jak to uwypuklił Julian Ursyn Niemcewicz w swoim skomplikowanym pisarstwie.

Zakończenie tomu stanowi analiza dzieł literatury wczesnego romantyzmu, które obrazują główne problemy aksjologiczne XVIII wieku z perspektywy następnych pokoleń. Cała seria licząca 12 tomów, "Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej w dialogu z Europą. Hermeneutyka wartości," bada dziedzictwo kulturowe od XV do XVIII wieku, przedstawiając je jako integralną, aczkolwiek oryginalną część europejskiej kultury. Badanie dąży do śledzenia dwuetapowego przepływu wartości estetycznych, politycznych i religijnych, ukazując unikalną strukturę aksjologiczną dawnej polskiej kultury w szerokim kontekście porównawczym. Kultura ta, w swoim intensywnym dialogu z Europą, demonstruje nie tylko otwartość na nowe idee, ale również wykazuje kreatywność i dynamikę działania na europejskiej scenie.