Czarna Księga Sanacji

Stefan Kisielewski ujął w słowach motto tej książki: "nic tak nie gorszy jak prawda". Publikacja "Jak sanacja budowała socjalizm" autorstwa [imię autora] przedstawia kilkadziesiąt zagadnień, które razem tworzą znaczący materiał dowodowy. Ukazuje on sanacyjne rządy z nieznanej dotąd perspektywy, rzucając nowe światło na ten okres historii, który jest mniej znany szerszej publiczności.

Zadaniem historyków, jak twierdzi Józef Szujski, wybitny konserwatywny polityk i historyk, powinno być dążenie do prawdy oraz jej zgłębianie, a nie tworzenie mitologii narodowej. Fałszywa historia według niego prowadzi do fałszywej polityki, a narody żyjące mitami są skazane na powtarzanie błędów przeszłości. Oglądając film dokumentalny o Ignacym Janie Paderewskim, szczególnie zapadły mi w pamięć słowa z jego testamentu z 1930 roku. Wyznał w nim: "Wszystkich, którym niechcący niesłusznie sprawiłem przykrość lub też ich obraziłem mimowolnie, pokornie przepraszam. Przyjaciołom serdecznie wdzięczny. Do wrogów nie mam żalu. Krzywdy doznane, a doznałem ich wiele, po chrześcijańsku przebaczam. Nie mogę tylko przebaczyć tym pysznym i nikczemnym, co myśląc jedynie o korzyściach osobistych i o wywyższeniu własnym, prowadzili i prowadzą Ojczyznę do zguby, a Naród do upodlenia. Sam Bóg im tego nie wybaczy."

Te słowa Paderewskiego pokazują dysonans między chrześcijańską pokorą a nieprzejednaną wrogością. Jako wybitny kompozytor i mąż stanu, Paderewski potrafił przebaczać wielu, ale nie tym, którzy działali wyłącznie w swoim interesie, prowadząc kraj ku upadkowi. W jego wypowiedziach widać jednoznaczną krytykę skierowaną w stronę sanatorów, których obwiniał o kierowanie ojczyzny na drogę zguby.