Gen. Ukryta historia

Anemia sierpowata, hemofilia, wodogłowie normotensyjne, pląsawica Huntingtona, mukowiscydoza i wiele innych chorób skłoniło autora, laureata Nagrody Pulitzera za "Cesarza wszech chorób", do postawienia pytania: co odziedziczyliśmy po naszych przodkach? Kiedy spojrzymy na nas samych przez pryzmat genetyki, odkryjemy, że wszyscy wywodzimy się od jednej kobiety - mitochondrialnej Ewy. Dlaczego więc będąc tak genetycznie podobni, różnimy się w tak wielu aspektach?

Od wieków kwestia ta intrygowała ludzkość. Już starożytni, nie mając pojęcia o istnieniu genów, próbowali dociec, dlaczego potomstwo naśladuje rodziców. Wiele wieków później Darwin prowadził badania nad mechanizmami podobieństw i różnic w obrębie gatunków. W 1864 roku Gregor Mendel, badając groch w przyklasztornym ogrodzie, odkrył pojęcie "genu", które początkowo zostało zapomniane. Dopiero po latach narodzila się genetyka, pochodząca od greckiego słowa "gnesis".

Ludzkość poczyniła wielkie postępy w zrozumieniu przyczyn wielu schorzeń, odkrywając jednocześnie eugenikę. Na początku XX wieku w Stanach Zjednoczonych powstawały zamknięte kolonie, gdzie pacjenci byli poddawani przymusowej sterylizacji, czemu z zazdrością przyglądali się europejscy "higieniści". Genetyka została później tragicznie wykorzystana w Europie. W Niemczech w latach 30. i 40. stała się pretekstem do brutalnych eksperymentów, izolacji jednostek, przymusowej sterylizacji, eutanazji i masowych zbrodni. Dla nazistów była narzędziem kreacji nowego społeczeństwa, a dla Sowietów - burżuazyjnym wynalazkiem usprawiedliwiającym różnice klasowe. W obu przypadkach genetyka stała się narzędziem manipulacji tożsamością ludzką.

Transformacja wiedzy o genach w narzędzie manipulacji zaszła daleko poza granice samej nauki. Zrozumienie wpływu genów na naszą tożsamość, seksualność czy osobowość to jedno; próby ich zmiany to inna kwestia, która wymaga uwagi nie tylko naukowców, ale całego społeczeństwa.

Książka ta to fascynująca opowieść o tym, jak genetyka narodziła się, rozwijała i jakie ma przyszłe możliwości - będąc jednocześnie jedną z najbardziej wpływowych i niebezpiecznych idei w historii nauki. Nominowana do prestiżowej nagrody Baillie Gifford Prize, znanej wcześniej jako Nagroda im. Samuela Johnsona, oraz finalistka nagrody Królewskiego Towarzystwa Naukowego, nagrody Wellcome Trust i nagrody im. E.O. Wilsona przyznawanej przez American PEN Center, książka zdobyła uznanie jako bestseller "New York Timesa" i najlepsza książka roku 2016 według wielu cenionych źródeł.

Z recenzji wynika, że już po pierwszym zdaniu staje się jasne, jak zasłużone są jej wszystkie nagrody. Dzieło to wyznacza nowe standardy w opisywaniu medycyny i jej historii. Według Abdihl Zuger z "The New York Times Science Section", książka Mukherjeea, podobnie jak nagrodzony Pulitzerem "Cesarz wszech chorób", jest inspirującą podróżą w świat nauki, łączącą historię z ludzkimi losami. Oferuje pełniejsze zrozumienie moralnych dylematów, jakie wiążą się z genetycznymi manipulacjami. "The Economist" podkreśla, że największą lekcją płynącą z tej książki jest świadomość, że manipulacje genetyczne są zarówno ogromną szansą, jak i poważnym zagrożeniem.