Tarjei Vesaas - sylwetka autora

Norweski pisarz Tarjei Vesaas, znany jako powieściopisarz, poeta i dramaturg, zajmuje ważne miejsce w literaturze Norwegii XX wieku. Pomimo kilkukrotnych nominacji do literackiej nagrody Nobla, Vesaas nigdy jej nie zdobył, jednak pozostaje kluczową postacią literatury języka nynorsk. Jego prace charakteryzują się oszczędnym stylem i często są osadzone w wiejskich krajobrazach Skandynawii, gdzie dominują surowe elementy natury. Bohaterowie jego dzieł to zwykle prości ludzie zmagający się z trudnymi emocjami, takimi jak strach czy poczucie winy, co Vesaas przedstawiał w głębokich psychologicznych portretach.

Vesaas dorastał w Telemarku, na farmie, co miało znaczący wpływ na jego twórczość. Po krótkim okresie edukacji i nauce w Voss przeprowadził się do Oslo w 1918 roku. Jego zainteresowanie teatrem znacząco wzrosło w tym czasie. W latach 1925-1933 Vesaas odbył liczne podróże po Europie, odwiedzając miasta takie jak Paryż i Londyn. Pomimo życia w zatłoczonych metropoliach, czuł się wyobcowany i często odnosił się do tego w swoich pracach, szczególnie w powieści "Det store spelet", gdzie ukazuje się jego poczucie winy związane z nieprzejmowaniem rodzinnej farmy.

Od 1923 roku, jego twórczość, początkowo nacechowana romantyczno-lirycznymi cechami, ewoluowała, czego przykładem jest realistyczna powieść "Dei svarte hestane" z 1928 roku. Tematyka wojenna oraz nieustające zagrożenie, które przyniosła I wojna światowa, znalazły swe odzwierciedlenie w jego pracach, takich jak dramat "Ultimatum" z 1932 roku. Dzieci, zwierzęta i przyroda często wnoszą pozytywne elementy do jego utworów, kontrastując z ciężkimi tematami.

Powieść "Kimen", opublikowana w 1940 roku, stała się jednym z jego najważniejszych dzieł. Historia zbrodni na wyspie i masowej histerii mieszkańców pokazuje mistrzowskie użycie techniki alegorycznej, później widoczne także w "Huset i mørkret", symbolizującej niemiecką okupację Norwegii. Styl Vesaasa, określany jako "modernizm o humanistycznym obliczu", rozwijał się po II wojnie światowej, gdzie opisywał wyobcowanie i samotność w sposób nie wymagający miejskich scenerii. Pomimo ciężkich tematów, zawsze pojawia się w jego dziełach element nadziei.

W latach 40. i 50. Vesaas pracował nad takimi utworami jak "Bleikeplassen" i "Signalet", kontynuując tematy refleksji i autoanalizy. Jego powieść "Fuglane" z 1957 roku, która jest najbardziej znanym dziełem, opowiada o Mattisie – człowieku wyobcowanym ze względu na jego postrzeganą niepełnosprawność. "Is-slottet" z 1963 roku, ukazuje subtelną przyjaźń dwóch dziewczyn, podkreślając emocjonalny i symboliczny aspekt natury.

Cztery tomy nowel Vesaasa cieszą się dużą popularnością, osiągając uznanie jako kluczowe utwory norweskiej literatury. Jego styl poetycki, oszczędny i symboliczny, zyskał uznanie, zwłaszcza przy debiucie poetyckim w wieku 49 lat. Jego wiersze, często inspirowane modernizmem i ekspresjonizmem, dotykają tematyki strachu i niepewności powojennego świata, z "Regn i Hiroshima" jako klasyczną lekturą norweską.