Sándor Márai - sylwetka autora

Sándor Márai, właściwie Sándor Grosschmid de Mára, był węgierskim pisarzem wywodzącym się z rodziny saskich osadników. Początkowo studiował prawo, ale jego literacka kariera zaczęła się od publikacji wierszy i artykułów w piśmie „Czerwony Sztandar” w czasie istnienia Węgierskiej Republiki Rad. Obawiając się represji, wyemigrował do Niemiec, gdzie skończył studia z dziedziny dziennikarstwa. Choć napisał sztukę teatralną po niemiecku i współpracował z niemiecką prasą, pozostał wierny pisaniu poezji w swoim ojczystym języku węgierskim.

W pierwszych latach twórczości Márai dużo podróżował po Europie, odwiedzając miejsca takie jak Frankfurt, Berlin i Paryż. W tych latach ożenił się z Iloną Metznemer, znaną jako Lola, która również pochodziła z Koszyc i była od niego rok starsza. Ich małżeństwo trwało 62 lata. W 1928 roku powrócił z żoną na Węgry i osiedlił się w Budapeszcie. W 1930 roku rozpoczął pisanie w stylu realistycznym i zajął się tłumaczeniami oraz opracowywaniem dzieł Franza Kafki. Jego twórczość szybko zdobyła uznanie, a książki były tłumaczone na wiele języków, w tym angielski, francuski, włoski, hiszpański, portugalski, fiński, chorwacki, czeski, turecki, szwedzki i duński.

Márai otwarcie krytykował zarówno faszystowską, jak i komunistyczną dyktaturę. W trudnych czasach wojny, jego teść, będąc Żydem, zginął w 1944 roku, co skłoniło go do ukrywania żydowskich dzieci. W swoich dziełach często odnosił się do tematów takich jak zmierzch świata mieszczańskiego i kryzys kultury europejskiej. Jego powieści były znane z psychologicznej głębi, moralnych dylematów oraz ich konsekwencji.

Po wojnie, w latach 1945-1948, Márai opublikował osiem książek. Jednak kiedy jego wydawca został znacjonalizowany, nowa powieść, którą planował wydać, została zniszczona, z wyjątkiem kilku ocalałych egzemplarzy. Jego brat, Géza Radványi, również ucierpiał na skutek zmieniającego się klimatu politycznego, co zmusiło obu braci do emigracji. Sándor Márai opuścił Węgry z żoną i adoptowanym synem Janosem, zamieszkał we Włoszech, a później w USA, gdzie pracował w Radiu Wolna Europa. Węgierskie władze uważały go za wroga publicznego.

W 1956 roku Márai podjął próbę powrotu do Europy w obliczu wybuchu powstania, lecz zdołał jedynie nagrać monologi uciekinierów w Monachium. W 1968 roku przeszedł na emeryturę i osiedlił się we Włoszech w Sorento, ale w 1980 wrócił do USA, do San Diego. Śmierć żony, która zmarła na raka gardła, oraz niespodziewana śmierć przybranego syna Janosa, były dla niego szczególnie bolesne. Ostatecznie, 22 lutego 1989 roku, Sándor Márai odebrał sobie życie w San Diego.