Fryderyk Skarbek - sylwetka autora

Ekonomista, publicysta, powieściopisarz, historyk i działacz społeczny, odegrał kluczową rolę w kształtowaniu myśli ekonomicznej w Polsce. W latach 1818–1831 był profesorem ekonomii politycznej na Uniwersytecie Warszawskim oraz członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie. Po zamknięciu Uniwersytetu Warszawskiego i TPN w wyniku powstania listopadowego, skierował swoje zainteresowania w stronę administracji Królestwa Polskiego. Przez dekadę zasiadał w Radzie Głównej Opiekuńczej, później został prezesem Dyrekcji Ubezpieczeń, a w latach 1854–1858 pełnił funkcję dyrektora Komisji Sprawiedliwości.

Jako przedstawiciel klasycznej szkoły ekonomii, był pionierem w integracji klasycznych teorii ekonomicznych z polskimi realiami społecznymi. Choć zwolennik liberalizmu gospodarczego, nie wykluczał pewnej interwencji państwa w celu poprawy sytuacji najuboższych, na przykład poprzez tworzenie osad dla ubogich czy kas zapomogowo-pożyczkowych. Jego badania dotyczące usprawnienia administracji w Polsce, w szczególności w zakresie dobroczynności, systemu szpitalnego i więziennictwa, zyskały mu uznanie w całej Europie. Był również prekursorem wykładów z ekonomii politycznej prowadzonych po polsku. Jego oryginalne teorie dotyczące społecznego podziału pracy znalazły wyraz w licznych publikacjach, takich jak „Gospodarka narodowa” (tomy 1–4, 1820–1821), „Rys ogólny nauki finansów” (1824) i „Théorie des richesses sociales” (tomy 1–2, 1829, wydanie polskie 1855). Preferował termin „nauka gospodarstwa narodowego” zamiast „ekonomia polityczna”, a przemysł określał jako działania mające na celu doskonalenie procesów produkcyjnych i podnoszenie dobrobytu. Wyróżniał trzy rodzaje przemysłu: pierwotny, rzemieślniczy i handlowy. Według niego, bieda była zjawiskiem o podłożu społecznym, nie zaś efektem braku dóbr konsumpcyjnych.

Swoją przygodę z literaturą rozpoczął w 1815 roku, pisząc artykuły i felietony satyryczne dla „Pamiętnika Warszawskiego”. W latach 20. XIX wieku stworzył pierwsze powieści, takie jak „Pan Antoni” (1824) i „Podróż bez celu” (1824), które łączyły tradycje polskiego oświecenia z wpływami literatury zachodnioeuropejskiej, odwołując się m.in. do technik Laurence'a Sterne’a i Waltera Scotta. Jego wiedza historyczna przejawiała się w spójnej fabule powieści takich jak „Tarło” (1827) i „Damian Ruszczyc” (1827). Skarbek jest uważany za pioniera polskiej powieści obyczajowej, co widać w dziełach takich jak „Pan Starosta” (1826) czy „Życie i przypadki Faustyna Dodosińskiego” (1838, wydanie 5 w 1959 roku), oraz „Pamiętniki Seglasa” (1845). W jego twórczości fabułę przedstawiał z perspektywy narratora, który analizował i oceniał postacie oraz wydarzenia, często wplatając wnioski historiozoficzne. Napisał również liczne komedie i prace historyczne, takie jak „Dzieje Księstwa Warszawskiego” (tomy 1–2, 1860), „Królestwo Polskie do roku 1863” (tomy 1–2, 1877) i „Pamiętniki” (1878), w których krytycznie oceniał politykę Napoleona I wobec Polski.